Wikibiopedia

 

Erwin Axer

Erwin Axer (* 1 stycznia 1917 w Wiedniu; † 5 sierpnia 2012 w Warszawie) był polskim reżyserem teatralnym, felietonistą i autorem wspomnień. Przez wiele lat był dyrektorem Teatru Współczesnego w Warszawie. Jego synem jest filolog klasyczny Jerzy Axer.

Życie

Urodził się w Wiedniu w 1917 roku, a jego pierwszym językiem był niemiecki. W 1920 roku jego polsko-żydowscy rodzice wyjechali z Wiednia do Lwowa, gdzie spędził dzieciństwo i młodość. Po ukończeniu szkoły średniej w 1935 r. studiował reżyserię w Warszawie pod kierunkiem Leona Schillera w Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej (PIST), a w 1936 r. po raz pierwszy asystował przy przedstawieniu teatralnym. W 1937 roku zadebiutował jako reżyser jednoaktówką Księżyc Karibów Eugene'a O'Neilla. Dyplom reżysera otrzymał w 1939 roku. Na początku II wojny światowej powrócił do Lwowa, gdzie pracował w teatrze. W sierpniu 1944 r. wziął udział w Powstaniu Warszawskim jako fotoreporter, a następnie został jeńcem niemieckim, co doprowadziło do jego deportacji do Niemiec (Stalag XI A w Altengrabow).

Po wojnie rozpoczął pracę w Teatrze Kameralnym w Łodzi. W 1947 r. podjął pracę pedagogiczną w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Łodzi, a od 1949 r. w Warszawie. W 1949 r. przeniósł zespół teatralny do Warszawy, gdzie w 1954 r. objął dyrekcję Teatru Współczesnego. Pozostał dyrektorem tego teatru do 1980 roku. W 1950 roku rozpoczął współpracę z czasopismem Teatr, dla którego do 1970 roku pisał cykliczny felieton Listy ze sceny. W latach 1954-1958 był także dyrektorem Polskiego Teatru Narodowego w Warszawie. Od 1962 r. wyjeżdżał za granicę, wystawiając spektakle w teatrach europejskich. Jego niemieckojęzyczne produkcje były regularnie zapraszane na berlińskie Theatertreffen. Szczególną sławę przyniosła mu praca w Burgtheater w rodzinnym Wiedniu oraz w Düsseldorfer Schauspielhaus.

Poza pracą na stanowisku profesora reżyserii w warszawskiej Akademii Teatralnej jest autorem licznych esejów z zakresu teorii teatru, a później także prozy. W latach 2000 i 2001 był członkiem jury Nagrody Literackiej Nike.

Był jedną z wybitnych osobowości polskiego teatru. Podczas swojej wieloletniej dyrekcji w Teatrze Współczesnym wystawiał polskie prapremiery sztuk takich autorów jak Samuel Beckett czy Bertolt Brecht, a także autorów amerykańskich. Debiutowali tu reżyserzy tacy jak Konrad Swinarski, a autorzy tacy jak Sławomir Mrożek prezentowali tu swoje pierwsze sztuki. Jako pierwszy wprowadził też sztuki Mrożka na sceny niemieckojęzyczne.

Erwin Axer o swojej pracy reżyserskiej: "Reżyseruję dla własnej przyjemności, bo reżyseria to zajęcie, a nie zawód".

Ważniejsze produkcje

1946: Ich czworo Gabrieli Zapolskiej - Teatr Kameralny Domu Żołnierza - Łódź

1947: Szklana menażeria Tennessee Williamsa - Teatr Kameralny Domu Żołnierza - Łódź

1949: Niemcy Leona Kruczkowskiego - Teatr Współczesny - Warszawa

1956: Kordian Juliusza Słowackiego - Teatr Narodowy - Warszawa

1959: Biedermann i podpalacze Maxa Frischa - Teatr Współczesny - Warszawa

1961: Ifigenia w Taurydzie Johanna Wolfganga von Goethego - Teatr Współczesny - Warszawa

1962: Niepowstrzymany wzlot Arturo Ui Bertolta Brechta - Teatr Współczesny - Warszawa

1962: Uroczystość weselna Stanisława Wyspiańskiego - Nowy Jork

1963: Niepowstrzymany wzlot Arturo Ui Bertolta Brechta - Teatr Gorkiego w Leningradzie

1965: Tango Sławomira Mrożka - Teatr Współczesny - Warszawa

1966: Tango Sławomira Mrożka - Düsseldorfer Schauspielhaus (Berlin Theatertreffen)

1968: Trzy siostry Antona P. Czechowa - Düsseldorfer Schauspielhaus

1972: Makbet Williama Szekspira - Teatr Współczesny - Warszawa

1972: Wujaszek Wania Antona P. Czechowa - Monachijskie Kammerspiele (Berlin Theatertreffen)

1974: Lear Edwarda Bonda - Teatr Współczesny w Warszawie

1976: Endgame Samuela Becketta - Akademietheater Wiedeń

1976: Uczta dla Borysa Thomasa Bernharda - Teatr Współczesny - Warszawa

1977: Mewa wg Antoniego P. Czechowa - Burgtheater Wiedeń

1979: John Gabriel Borkman Henrika Ibsena - Schauspielhaus Zurich

1981: Tryptyk Maxa Frischa - Akademietheater Wiedeń

1981: Die Schwärmer Roberta Musila - Burgtheater Wiedeń (Berlin Theatertreffen)

1983: Do Damaszku Augusta Strindberga - Bawarski Teatr Państwowy

1987: Am Ziel Thomasa Bernharda - Schlossparktheater Berlin

1990: Twórca teatru Thomasa Bernharda - Teatr Współczesny w Warszawie

1990: Emigranci Sławomira Mrożka - Schillertheater (Berlin)

1992: Moja walka George'a Taboriego - Thalia Theatre Hamburg

1994: Miłość na Krymie Sławomira Mrożka - Teatr Współczesny - Warszawa

1997: U celu podróży Thomasa Bernharda - Teatr Współczesny - Warszawa

Publikacje

Listy ze sceny, tom 1, 1955; tom 2, 1957

Sprawy teatralne, 1966

Ćwiczenia pamięci, 1984, 1991, 1998, 2003

Kłopoty młodości, kłopoty starości, 2006

Z pamięci, 2006

Wyróżnienia

1952: Order Oficerski Polonia Restituta

1954: Order Sztandaru Pracy II klasy

1959: Order Komandorski Polonia Restituta

1981: Order Sztandaru Pracy I klasy

1989: Odznaka Zasłużony dla Kultury Polskiej

Literatura

C. Bernd Sucher (red.): Leksykon teatralny. Autorzy, reżyserzy, aktorzy, dramaturdzy, scenografowie, krytycy. Christine Dössel i Marietta Piekenbrock z pomocą Jean-Claude'a Kunera i C. Bernda Suchera. 1995, wydanie 2, Deutscher Taschenbuch Verlag, Monachium 1999, ISBN 3-423-03322-3, s. 30.

Zobacz również

Copyright © Wikibiopedia | Polityka prywatności