Wikibiopedia

 

Stanislaus von Gorka

Hrabia Stanisław z Górki (także: Görka, Górka; * 1538; † 23 października 1592) był polskim politykiem i wojskowym.

Życie

Stanislaus von Gorka był synem hrabiego Andreasa von Gorka (1500-1551) i jego żony Barbary von Kurozwek. Jego braćmi byli Andreas (* 1534; † 5 stycznia 1583) i Lukas (* około 1533; † 23 stycznia 1573). Bracia Stanislaus, Andreas i Lukas zostali przyjęci na uniwersytet w Wittenberdze 10 maja 1554 roku. Towarzyszył im nadworny nauczyciel Matthias Polen. Młodzi hrabiowie uczęszczali na wykłady Marcina Lutra i Filipa Melanchtona oraz jadali w domach reformatorów. W semestrze zimowym 1554 r. Stanisław został wyniesiony na urząd rektora wittenberskiej Alma Mater jako szlachcic. Pobyt hrabiów w Wittenberdze zakończył się wcześniej niż planowano, ponieważ doszło do sporu między zwolennikiem a dwoma wittenberczykami, podczas którego Melanchton, który spieszył w ich kierunku, został zaatakowany mieczem przez towarzysza hrabiów. Publiczne oburzenie niemal doprowadziło do ukamienowania Polaka. Hrabia wkrótce opuścił Wittenbergę i powrócił do Polski po sześciu miesiącach spędzonych na uniwersytecie w Lipsku. Stanisław został wojewodą poznańskim, starostą buskim, kolskim, pilskim, moszczeńskim i wieluńskim. Jako pierwszy luterański magnat z zamkiem w Poznaniu wziął udział w wojnie z Rosją jako kapitan kawalerii w 1565 r., gdzie odznaczył się m.in. w bitwie pod Krasnogrodem (Ukraina). Odziedziczył majątek po swoim bracie Andreasie, który wykorzystał głównie do realizacji swoich celów politycznych.

Choć karłowatej postury, był powszechnie szanowany za swoją hojność i wielkoduszną dobroć. Miał dobre stosunki z kanclerzem Janem Zamojskim, dopóki nie doszło do sporu o starostwo Meseritz, do którego Gorka uważał, że ma roszczenie, a które Zamojski przypisał jednemu ze swoich krewnych, który stawał się coraz bardziej rozgoryczony. W 1587 r. Zamojski wprowadził Zygmunta III Wazę na tron polski, a Górka, jako prawdziwa dusza strony przeciwnej, wraz z Johannem Zborowskim, próbował zmusić arcyksięcia Maksymiliana do zostania królem Polski. Obaj zostali jednak pojmani w bitwie pod Pitschen w styczniu 1588 roku. Kazał zbudować i wspaniale udekorować zamek w Kurniku. Jego małżeństwo z Jadwigą Sobocką pozostało bezdzietne, w wyniku czego wymarła męska linia rodu Górków.

Literatura

Teodor Wotschke: Studenci polscy w Wittenberdze. W: Roczniki Kultury i Historii Słowian. Vol. 2, 1926, pp. 182-184

Jakob Caro: The Interregnum of Poland in 1587 and the Party Struggles of the Houses of Zborowski and Zamojski. F.A. Perthes, 1861

Polski Słownik Biograficzny. Vol. 8, 1959, pp. 416-421

Johannes Haussleiter: Aus der Schule Melanchthons: Theologische Disputationen und Promotionen zu Wittenberg in den Jahren 1546-1560. Verlag J. Abel, 1897.

Greifswalder Studien: Theologische Abhandlungen Hermann Cremer zum 25 jährigen professorenjubiläum dargebracht von Samuel Oettli [u. a.]. Opublikowane przez C. Bertelsmann, 1895

Ersch/Gruber: Allgemeine Encyclopädie der Wissenschaften und Künste. 1. sekcja 74. część s. 446

Zobacz również

Copyright © Wikibiopedia | Polityka prywatności