Wikibiopedia

 

Jan Łaski (arcybiskup)

Jan Łaski (także Johannes a Lasco; * marzec 1456 w Łasku; † 19 maja 1531 w Kaliszu) był polskim szlachcicem, politykiem, arcybiskupem gnieźnieńskim i prymasem Polski. Należał do wspólnoty heraldycznej Korab.

Życie

Wydaje się, że Łaski zdobywał wiedzę i wykształcenie na szeroką skalę. Dużą część swojej kariery zawdzięcza niezwykłej spostrzegawczości intelektualnej.

Sekretarz Wielkiego Kanclerza

Wcześnie zajmował urzędy państwowe i został sekretarzem polskiego kanclerza Zawiszy Kurozwęckiego w 1495 r., co pozwoliło mu zdobyć zarówno doświadczenie, jak i wpływy. Starszy kanclerz powierzył młodemu duchownemu realizację wielu ważnych misji. Dwukrotnie został wysłany do Rzymu, w 1495 i ponownie w 1500 roku. Podróżował również do Flandrii w ramach legacji, o której pozostawił zapiski. Podróże te dały mu okazję do zademonstrowania swoich wielkich umiejętności dyplomatycznych.

Sekretarz króla

Po wstąpieniu na tron króla Aleksandra, który miał niewielką wiedzę na temat polskich spraw państwowych i przebywał głównie na Litwie, Łaski został mianowany sekretarzem królewskim. Dzięki nowym uprawnieniom był w stanie skutecznie przeciwdziałać separatystycznym tendencjom Wielkiego Księstwa i zachować supremację katolicyzmu, który był zagrożony przez wpływy Wielkiego Księstwa Moskiewskiego.

Kanclerz Wielki Polski

Król Aleksander był pod takim wrażeniem zdolności Łaskiego, że powierzył mu pieczęć wielką po śmierci kanclerza wielkiego w 1503 r. i po prostu przekazał wicekanclerza Macicsa Dzewickiego. Jako kanclerz wielki wspierał szlachtę przeciwko niższym stanom i posunął się nawet do wykluczenia wszystkich członków pospólstwa z wyższych urzędów kościelnych. Mimo to okazał się tak skuteczny w swoich urzędach, że stał się jednym z najważniejszych doradców następnego króla, Zygmunta I.

Prymas Polski

W 1511 r. Łaski, który z kościelnego punktu widzenia nadal był tylko kanonikiem krakowskim, został arcybiskupem gnieźnieńskim, a tym samym prymasem Polski. W długich negocjacjach z niesfornym i czasami buntowniczym Zakonem Krzyżackim, zapewnił Zygmuntowi I ważne usługi polityczne. Zaproponował rozwiązanie konfliktu między zakonem krzyżackim a Polską i Litwą, w którym Zygmunt I zostałby mianowany wielkim mistrzem zakonu, a Łaski zrzekłby się urzędu prymasa i pozostawił go faworyzowanemu kandydatowi zakonu, Albrechtowi brandenburskiemu. Przypuszczalnie byłoby to rozwiązanie znacznie korzystniejsze dla Polski niż porozumienie z 1525 roku.

W 1513 r. Łaski został wysłany na sobór laterański zorganizowany przez papieża Juliusza II, aby przedstawić sprawę Polski przeciwko Zakonowi Krzyżackiemu i był genialny zarówno jako orator, jak i dyplomata. Misja ta była równie korzystna dla jego kraju, jak i dla niego samego, ponieważ otrzymał od papieża tytuł legatus natus.

W podeszłym wieku jego oddanie dla siostrzeńca Jerome'a doprowadziło go do poparcia kandydatury Jana Zápolyi, tureckiego faworyta do tronu węgierskiego, tak gwałtownie przeciwko Habsburgom, że Klemens VII ekskomunikował go. Był tak zszokowany tym upokorzeniem, że zmarł w 1531 roku.

Łaski był wujem swojego imiennika, protestanckiego reformatora Jana Łaskiego.

Dzieła

Commune incliti Poloniae regni privilegium (1506; w języku polskim)

Zbiór statutów synodalnych

Statuta provincialia (1512)

Sanctiones ecclesiasticae tam expontificum decretis quam ex constitutionibus synodorum provinciae excerptae, in primis autem statuta in diversis provincialibus synodis a se sancita (1525)

Statuta provinciae Gnesnensis (Kraków, 1527)

De Ruthenorum nationibus eorumque erroribus (Norymberga)

Źródła

Heinrich R. von Zeissberg, Jan Łaski, arcybiskup w Gnesen (Wiedeń, 1874)

Jan Korytkowski, Jan Łaski, arcybiskup gnieźnieński (Gniezno, 1880)

Zobacz również

Copyright © Wikibiopedia | Polityka prywatności