Wikibiopedia

 

Uri Zvi Grinberg

Uri Zvi Grinberg (angielski Uri Zvi Greenberg, niemiecki Uri Zwi Grünberg; jidysz אורי צבי גרינבערג, hebrajski אוּרִי צְבִי גְּרִינְבֵּרְג; ur. 22. września 1896 w Bilyj Kamin (Galicja Wschodnia); zm. 8 maja 1981 w Ramat Gan w Izraelu. Wrzesień 1896 w Bilyj Kamin (Galicja Wschodnia), Austro-Węgry; zm. 8 maja 1981 w Ramat Gan, Izrael) był izraelskim politykiem i poetą w języku hebrajskim i jidysz. Pisał także pod pseudonimem Tur Malka.

Życie

Grinberg urodził się w znanej chasydzkiej rodzinie w Biljyj Kamin, a dorastał w pobliskim Lwowie. Jego pierwsze wiersze zostały tam zauważone przez Gerschona Schoffmanna, który przekazał je mieszkającemu w Palestynie Josephowi Chaimowi Brennerowi. Pierwsze wiersze Grinberga, napisane częściowo w języku jidysz, a częściowo po hebrajsku, zostały opublikowane we Lwowie w 1912 r. w czasopiśmie Jidysz Robotnik (jid. דער ייִדישער אַרבײטער 'żydowski robotnik'), opublikowany w Odessie w ha-Sziloach (hebr. הַשִּׁלֹחַ) i w Jaffie; Jego pierwszy tomik poezji Ergez oif Felder (jidysz ערגיץ אויף פעלדער "Gdzieś na polach") został opublikowany w 1915 roku i charakteryzuje się intensywnym badaniem Die Weise von Liebe und Tod des Cornets Christopha Rilkego Rainera Marii Rilkego. W latach 1915-1917 Grinberg służył jako żołnierz w armii austro-węgierskiej na froncie serbskim. Po zakończeniu I wojny światowej zdezerterował, a w 1918 r. był świadkiem antysemickich pogromów w rodzinnym Lwowie, gdzie odtąd pisał głównie w języku jidysz. W 1921 r. dołączył do Der Chaljastre, grupy awangardowych poetów jidysz w Warszawie, pisał utwory stylistycznie i tematycznie bliskie ekspresjonizmowi i opublikował tam w 1923 r. jidyszowe czasopismo artystyczne Albatros (jid. אַלבאַטראָס). W 1923 roku zamieszkał w Berlinie, opublikował dwa kolejne numery Albatrosa i zaczął pisać po hebrajsku.

W grudniu 1923 r. Grinberg wyemigrował do Brytyjskiego Mandatu Palestyny. Tam stał się entuzjastą ruchu kibucowego i pisał wyłącznie po hebrajsku, początkowo dla magazynu Davar (hebr. דבר 'słowo'), który był ważnym organem lewicowego syjonistycznego ruchu robotniczego (patrz także Histadrut), oraz tygodnika Kuntres (hebr. קונטרס). Po masakrze w Chewronie w 1929 r. Grinberg stał się coraz bardziej bojowy. Ostro krytykował bierność brytyjskich władz wobec przemocy w Mandacie Palestyny i dołączył do prawicowego Irgun Zwai Leumi oraz podziemnej organizacji Lechi, będącej odgałęzieniem Irgunu. Od 1930 r. był zagorzałym zwolennikiem syjonizmu rewizjonistycznego pod wodzą Seeva Jabotinsky'ego i reprezentował ten ruch na kilku kongresach syjonistycznych w Polsce.

Grinberg spędził większość lat 30. w Polsce, gdzie kontynuował kampanię na rzecz syjonizmu. Podczas niemieckiej inwazji na Polskę w 1939 r. udało mu się uciec do Palestyny, gdzie pozostał aż do śmierci; reszta jego rodziny zginęła w Shoah.

Po powstaniu państwa Izrael, Grinberg dołączył do partii Cherut Menachema Begina, poprzedniczki dzisiejszego Likudu, w 1948 roku i został wybrany do pierwszego Knesetu w 1949 roku. Stracił mandat w wyborach na drugą kadencję w 1951 roku. Po wojnie sześciodniowej w 1967 r. walczył o przyłączenie Zachodniego Brzegu Jordanu do Izraela.

W 1950 r. Grinberg poślubił poetkę Alisę Grinberg (hebr. עליזה גרינברג). Z małżeństwa urodziło się pięcioro dzieci.

Działalność

Pisma Grinberga charakteryzują się głębokim mistycyzmem i żydowskim nacjonalizmem. Jednocześnie jego pisarstwo jest głęboko zakorzenione w tradycjach modernizmu, w które wpisał się swoją twórczością. Jego styl, inspirowany między innymi Bialikiem, Waltem Whitmanem, Baudelairem, Goethem, Rilkem, Heinem i Nietzschem, charakteryzuje się stylami romantycznymi, ekspresjonistycznymi i innymi; swoje główne tematy czerpał z kanonicznych pism judaizmu, literatury światowej oraz rzeczywistości historycznej i społecznej swoich czasów.

Grinberg był przekonany, że przymierze JHWH z Abrahamem było podstawą całego żydowskiego życia, a zatem istniała kategoryczna różnica między Żydami a nie-Żydami. Co więcej, Grinberg nie pozostawiał wątpliwości, że Izrael został wybrany przez Boga. Był przekonany, że królestwo Izraela, które zginęło wraz z końcem królestwa Dawidowo-Salomonowego, zostanie przywrócone wraz z nadejściem Mesjasza. Za zadanie literatury hebrajskiej uważał śpiewanie o tej mesjańskiej wizji. Jednocześnie jednak, wbrew deklaracjom Grinberga, że uwolnił się od Europy i jej tradycji, jego pisarstwo pozostało przywiązane do tych tradycji do końca życia i rozwinęło złożoną sieć intertekstualnych relacji, które zaprzeczały jakiejkolwiek binarnej interpretacji jego pism. 1957 Grinberg otrzymał Nagrodę Izraela za zasługi dla literatury hebrajskiej. Otrzymał również doktoraty honoris causa Uniwersytetu Bar-Ilan w Ramat Gan i Uniwersytetu Yeshiva w Nowym Jorku.

Literatura

Dan Miron: Tur Malka. W: Dan Diner (red.): Encyklopedia Historii i Kultury Żydów (EJGK). Tom 6: Ta-Z. Metzler, Stuttgart/Weimar 2015, ISBN 978-3-476-02506-7, pp. 173-181.

Uri Zvi Grinberg: Mefisto. Z przypisami Karin Neuburger. W: Ashraf Noor (red.): Makom. Wilhelm Fink Verlag, Monachium 2007, ISBN 978-3-7705-4322-9 (171 pp.).

Greenberg, Uri Zvi, w: Yaacov Shimoni: Słownik biograficzny Bliskiego Wschodu. Nowy Jork: Facts on File, 1991, s. 89f.

Zobacz również

Copyright © Wikibiopedia | Polityka prywatności