Paul Baran (* 29 kwietnia 1926 w Grodnie, wówczas w Polsce; † 26 marca 2011 w Palo Alto, USA) był amerykańskim informatykiem polskiego pochodzenia. Jego jedenastoczęściowa praca On Distributed Communication, opublikowana w 1964 roku, jest uważana za jeden z kamieni węgielnych dla rozwoju Internetu. Baran po raz pierwszy przedstawił w niej ideę przesyłania informacji za pomocą tak zwanego przełączania pakietów w sieci z wysoce połączonymi węzłami.
Paul Baran urodził się w 1926 roku w ówczesnej Polsce. Jego rodzice wyemigrowali z nim do USA w 1928 roku. Ojciec Paula początkowo pracował w fabryce obuwia, a następnie otworzył sklep warzywny w Filadelfii.
Baran uczęszczał do Drexel Institute of Technology (obecnie Drexel University). Ukończył go w 1949 roku z tytułem inżyniera elektryka i rozpoczął pracę w Eckert-Mauchly Computer Corporation, gdzie testował lampy radiowe i diody germanowe dla pierwszego komercyjnie produkowanego komputera. Później przeniósł się do Los Angeles i pracował w Hughes Aircraft nad systemami przetwarzania i analizy danych radarowych. Uczęszczał również na kursy dotyczące komputerów i tranzystorów na Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles. Baran uzyskał tytuł magistra inżyniera w 1959 roku.
Baran rozpoczął pracę w RAND Corporation w 1959 roku. Pracował w dziale informatyki i matematyki. Później pracował tam nad niezawodnością północnoamerykańskiej sieci telefonicznej. Był to czas zimnej wojny, a Departament Obrony Stanów Zjednoczonych dostrzegał problem zdolności systemów uzbrojenia do działania w przypadku ataku nuklearnego ze strony Związku Radzieckiego.
W 2001 roku Baran został uhonorowany nagrodą Bower Award and Prize for Achievement in Science.
Badanie RAND koncentrowało się na niezawodności sieci komunikacyjnych, w szczególności sieci telefonicznej AT&T, w przypadku ataku rakietowego. W tym samym czasie Donald Watts Davies, fizyk z Wielkiej Brytanii, pracował nad tą samą zasadą rozproszonych węzłów sieci. Davies miał jednak więcej szczęścia, jeśli chodzi o wsparcie ze strony władz publicznych i firmy telefonicznej. Zarówno Davies, jak i Baran mieli pomysł nie tylko zdecentralizowania punktów komunikacyjnych sieci, ale także podzielenia wiadomości na bloki (pakiety według Daviesa). Z tych powodów Donald Davies zapisał się w historii technologii informatycznych jako twórca częściowo zazębionej topologii sieci i sieci z komutacją pakietów.
Po dołączeniu do RAND Corporation w tym samym roku, Baran podjął się zadania opracowania "przetrwałego" systemu komunikacji, który utrzymywałby komunikację między dwoma punktami końcowymi nawet w przypadku ataku nuklearnego. W czasie zimnej wojny znaczna część komunikacji sił zbrojnych USA odbywała się za pośrednictwem łączy o wysokiej częstotliwości. Łącza te mogły jednak zostać wyłączone na wiele godzin w przypadku ataku nuklearnego. Baran i Franklin R. Collbohm postanowili zautomatyzować możliwości komunikacyjne znane z wcześniejszych badań z wykorzystaniem konwencjonalnych sieci radiowych AM. Dzięki temu Baran i Franklin wykazali, że architektura rozproszonych węzłów przekaźnikowych jest wykonalna. Rzymskie Centrum Rozwoju Lotnictwa szybko zainteresowało się wynikami badań i przekształciło je w rzeczywistość. Realizacja pokazała, że pomysły te były faktycznie wykonalne.
Korzystając z dostępnej wówczas technologii minikomputerów, Baran i jego zespół opracowali łącze symulacyjne do testowania podstawowej łączności szeregu węzłów, z których każdy miał różny stopień połączenia z siecią. Symulacja ta pozwoliła na awarię losowo wybranych węzłów, a następnie obliczono procent węzłów nadal połączonych. Wynik symulacji pokazał, że sieć komunikacyjna pozostała nienaruszona nawet przy 50% awarii połączeń węzłów. Ustalenia Barana z symulacji wykazały, że kluczem była redundancja.
Katie Hafner: Paul Baran, Internet Pioneer, Dies at 84; New York Times, 27 marca 2011; ostatni dostęp 28 marca 2011.
Detlef Borchers: "To było jedyne rozwiązanie, jakie przyszło mi do głowy" - o śmierci Paula Barana; Heise-Online z 28 marca 2011; ostatni dostęp 28 marca 2011.
Janet Abbate: Inventing the Internet. The MIT Press, 2000.