Wikibiopedia

 

Łukasz Opaliński (pisarz)

Łukasz de Bnin Opaliński (* 1612; † 1666 w Rytwianach) był polskim szlachcicem, działaczem politycznym i jednym z najważniejszych polskich pisarzy i poetów XVII wieku. Należał do wspólnoty heraldycznej Łodzia.

Życie

Od 1631 r. Opaliński piastował urząd starosty pobiedziskiego, w latach 1638-1640 podkomorzego kaliskiego, a od tego samego roku podkomorzego poznańskiego. Od 10 marca do 1 maja 1638 r. był marszałkiem sejmu w Warszawie, a od 1650 r. marszałkiem nadwornym koronnym polsko-litewskim.

Opaliński zdobył wszechstronne wykształcenie na Akademii Lubrańskiego w Poznaniu, Uniwersytecie w Leuven, Uniwersytecie w Orleanie, a także na uniwersytetach w Strasburgu i Padwie.

Małżeństwo z Izabelą Tęczyńską umożliwiło mu przejęcie znacznego majątku jej rodziny. Ponieważ - podobnie jak jego brat - był bibliofilem, powiększył swoją bibliotekę, którą odziedziczył po Janie Tęczyńskim, wuju swojej żony Izabeli. Biblioteka ta, którą rozbudował, była uważana za jedną z największych prywatnych bibliotek w Europie i stale rosła dzięki jego kontaktom z większością europejskich drukarni książek, z których większość dostarczała mu pierwsze wydania.

W wieku dwudziestu lat głosował za królem Władysławem IV podczas elekcji w 1632 roku. Wazę. Jako aktywny polityk Opaliński był członkiem wielu sejmów i ich komisji (m.in. wojskowej, finansowej i dyplomatycznej). Krytykował złotą wolność i opowiadał się za reformami, m.in. za reformą procedur obrad sejmowych (w dziele Rozmowa Plebana z Ziemianinem, 1641). Był przeciwnikiem liberum veto i nadużywania władzy przez magnatów (Coś nowego, 1652). Po śmierci Władysława IV poparł elekcję jego brata Jana II. Kazimierza na króla. Przeciwko najazdowi szwedzkiemu (tzw. "potop szwedzki") stanął u boku Jana II. Kazimierz nawet po tym, jak jego własny brat Krzysztof Opaliński przeszedł na stronę Szwedów w 1655 roku.

W 1652 r. był przewodniczącym trybunału sejmowego, który wygnał Hieronima Radziejowskiego za współpracę ze Szwedami podczas ich najazdu. Na sejmach obradujących w 1661 i 1662 r. był jednym ze zwolenników rządów vivente, którym sprzyjał także król Jan II Kazimierz. Kazimierz również faworyzował.

W 1661 r. promował wydanie pierwszej polskiej gazety, Merkuriusza Polskiego Ordynaryjnego. W tym samym roku opublikował również swoje dzieło Poeta nowy, pierwszą pracę w języku polskim na temat zasad poezji. Przypisuje mu się również wynalezienie leśnej odmiany piłki nożnej. Zmarł w Rytwianach w 1666 roku.

Dzieła

Rozmowa plebana z ziemianinem albo Dyskurs o postanowieniu teraźniejszym Rzeczypospolitej i o sposobie zawierania sejmów (1641) (Rozmowa księdza z wiejskim giermkiem, albo dyskurs o bieżącej działalności w Rzeczypospolitej i o sposobie zawierania sejmów) - opublikowane anonimowo

Polonia defensa contra Joannem Barclaium (1648) (Obrona Polski przed Johnem Barclayem) - odpowiedź na Icon Animorum Johna Barclaya, którą Opaliński uznał za bardzo niesprawiedliwe przedstawienie Polski.

Coś nowego (...) (1652) (Coś nowego (...))

De officiis libri tres (1659) - podręcznik etyki, używany w wielu szkołach jezuickich i często przedrukowywany

Poeta nowy (ok. 1661) (Nowy poeta)

Literatura

Marija Pryschljak: The well-ordered state in the political philosophy of the Polish aristocracy : Lukasz Opalinski's Rozmowa plebana z ziemianinem and Polonia defensa, Columbia University 1988

Jacek Jędruch, Constitutions, Elections and Legislatures of Poland 1493-1993, Hippocrene Books, 1998, ISBN 0-7818-0637-2, s. 148.

Zobacz również

Copyright © Wikibiopedia | Polityka prywatności