Fidus (nazwisko cywilne Hugo Reinhold Karl Johann Höppener, * 8 października 1868 w Lubece; † 23 lutego 1948 w Woltersdorfie) był niemieckim malarzem, ilustratorem i ważnym przedstawicielem Lebensreform.
Hugo Höppener był synem cukiernika Juliusa Höppenera i jego żony Camilli (z domu Stender). Na Wielkanoc 1887 r. został wysłany przez rodziców do przedszkola Akademii Monachijskiej. Po zaledwie trzech miesiącach opuścił akademię i został uczniem malarza i apostoła przyrody Karla Wilhelma Diefenbacha w Höllriegelskreuth, od którego otrzymał swój stylistyczny znak i imię "Fidus" (Wierny). Poświęcił się życiodajnym ideom wegetarianizmu, wierze w światło, kulturze wolnego ciała i naturalnemu sposobowi życia. Anarcho-socjalistyczne idee reformy rolnej i wegetariański pacyfizm zdominowały świat intelektualny młodego Fidusa. W 1888 r. Diefenbach i Fidus zostali skazani przez Królewski Bawarski Sąd Okręgowy Monachium II na 5 dni aresztu za uprawianie kultury wolnomularskiej. Ponadto był członkiem stowarzyszeń zajmujących się reformą życia: Deutsche Gartenstadtgesellschaft, Bund Deutscher Bodenreformer, a także członkiem Bund für allseitige Lebensreform des gesamten Deutschtums, Verein für Körperkultur i Deutscher Verein fürvernünftige Leibeszucht. W 1889 roku Fidus kontynuował studia na Akademii Monachijskiej. Znajomość z teozofem Wilhelmem Hübbe-Schleidenem skłoniła go do pracy jako ilustrator w czasopiśmie "Sphinx". Odtąd Fidus opowiadał się za mistyczną religią natury i propagował idee reformy seksualnej. Specyficzny jugendstil jego obrazów został odtąd wzbogacony o symbole ezoteryczne - kwiaty lotosu, kształty jaj, krzyży i znaków słonecznych. Cykliczna, kolista struktura życia, powrót człowieka do boskiego łona, połączenie płci i odkupienie przez światło były powracającymi motywami malarskimi. Sporządził też plany gigantycznych kompleksów świątynnych dla nowej religii natury i światła, w których lud miał się gromadzić dla oddawania czci. Jego najsłynniejszym obrazem była "Modlitwa o światło", która została wykonana w kilku egzemplarzach, pierwszy w 1908 r. Przedstawia nagiego, młodego, androgynicznie wyglądającego mężczyznę na szczycie góry od tyłu, rozkładającego ręce w zdecydowanym ruchu w formie runy życia i oddającego cześć słońcu. Wizerunek ten stał się również kultowym obrazem ruchu młodzieżowego w związku z pierwszym spotkaniem w Miśni, a później pojawił się na najszerzej rozpowszechnionej pocztówce obrazkowej w Cesarstwie Niemieckim.
Na początku lat 90. XIX w. Fidus podróżował do Norwegii, na Istrię i do Włoch. W 1892 r. zamieszkał w Berlinie, gdzie nawiązał kontakt ze środowiskiem bohemy literackiej, rozpoczął działalność ilustratorską i stał się współpracownikiem nowo powstałych czasopism literacko-artystycznych "Pan", "Simplicissimus" i "Jugend". Pierwsza wystawa Fidusa odbyła się w 1893 roku. Poza pracami graficznymi, które przedstawiały nagiego człowieka bez typowych alegorycznych czy mitologicznych "przebrań", Fidus malował pejzaże, w których przetwarzał wrażenia z podróży po krajach północnych; od 1903 r. organizował wykłady malarstwa świetlnego, na których prezentował swoje obrazy. Około 1900 r. Fidus był jednym z najbardziej znanych malarzy w Niemczech.
W latach 1892-1895 mieszkał z poetą Franzem Eversem w Berlinie. W 1895 r. zawarł pierwsze "małżeństwo" z Amalie Reich (1862-1946), z którego urodziła się córka, której jednak wyparł się ojcostwa. To "małżeństwo" nie było małżeństwem zalegalizowanym, lecz "wolnym związkiem", zgodnie z ówczesnymi, raczej reformatorskimi poglądami. Kolejne małżeństwa, teraz również zalegalizowane, miały miejsce: w 1900 r. z Elsą Knorr (1877-1915), którą oskarżał o żydowskie pochodzenie, oraz w 1922 r. z Elsbeth Lehmann-Hohenberg. Ponadto Fidus był zakochany w młodym synu pastora Georga Bauernfeinda z Woltersdorfu, który w 1911 r. zagłodził się na śmierć z powodu nałogu odchudzania. W 1912 r. założył Sankt-Georgs-Bund, którego celem było przeciwstawienie się "smokowi materializmu". W Berlinie Fidus wstąpił również do Towarzystwa Teozoficznego i był współzałożycielem loży teozoficznej, prawdopodobnie Koła Ezoterycznego lub D.T.G..
Fidus miał niezwykłe kontakty z kręgami intelektualnymi tamtych czasów, na przykład z Finą Zacharias, Willy Pastorem i Arthurem Moellerem van den Bruck, a także z Friedrichshagener Dichterkreis, Heinrichem i Juliusem Hartami oraz Gustavem Landauerem. Utrzymywał też bliskie kontakty z ruchem Gartenstadt, ruchem Bodenreform i Wandervogel. Odwiedził kolonie reformatorskie w Amden nad jeziorem Walen oraz Monte Verità w Asconie. Jednym z jego pierwszych wielbicieli był Hermann Hesse.
Fidus zilustrował wiele książek. W 1905 r. ukazał się majowy numer specjalny socjaldemokratycznego pisma "Vorwärts" z okładką zaprojektowaną przez Fidusa. W tym samym roku zilustrował również Die Nacktheit Richarda Ungewittera. (Stuttgart 1905).W 1906 roku Fidus otrzymał środki finansowe na budowę pracowni według własnego projektu, którą wybudował w kolonii willi Woltersdorf Schönblick przy Köpenicker Strasse, na wschód od Berlina, i rozbudował o skrzydło mieszkalne w latach 1908/1909; mieszkał tam z żoną Elsą, dwójką dzieci Drudą i Holgerem, poetką Gertrudą Prellwitz, która przyjaźniła się z Elsą, oraz Franzem Bernoully (zginął w akcji w 1915 roku). Dom stał się "swego rodzaju miejscem pielgrzymek dla ruchu reformatorskiego".
Gdy w 1914 r. rozpoczęła się pierwsza wojna światowa, Fidus, pod wpływem Wilhelma Schwanera, zwrócił się ku ideom völkisch. Występował jednak przeciwko powszechnemu hurra-patriotyzmowi, domagając się raczej, by Niemcy uwolniły się od obcych wpływów kulturowych, aby wypełnić moralną misję wobec świata.
Po 1918 roku Fidus stracił wpływy artystyczne, pogorszyła się też jego sytuacja materialna. Winą za tę nędzę obarczał artystyczny internacjonalizm - ekspresjonizm, dadaizm i "Neue Sachlichkeit" - oraz kapitalistyczne tendencje marketingowe.
W 1932 r., po nawiązaniu kontaktów z Josephem Goebbelsem, Fidus wstąpił do NSDAP. Jeszcze w 1925 roku w eseju Den Rasse-Raßlern (Do rasistów) sprzeciwiał się utopii "czystej rasy". Według niej Niemcy byli historycznie narodem mieszanym i liczyła się tylko duchowa "jedność" człowieka, a nie cechy rasowe. Mimo nadziei pokładanych w nowym kierownictwie państwa, mimo próśb kierowanych do Hitlera i Goebbelsa o finansowe wsparcie jego sztuki świątynnej, został on w dużej mierze odrzucony przez nowych władców. Gazeta SS "Das Schwarze Korps" wymieniała go w 1936 r. jako znawcę sztuki nordyckiej. W 1936 r. jego wniosek o wprowadzenie opracowanego przez niego pisma neogermańskiego został stanowczo odrzucony. Planowana wystawa sztuki w Norymberdze na zjazd partii Rzeszy w 1936 r. nie doszła do skutku, ponieważ Hitler był tak "zdegustowany" widokiem monumentalnych portretów, które już widział, że nakazał odesłać wszystkie dzieła.
W 1937 r. skonfiskowano portfolia Fidusa i zakazano sprzedaży jego odbitek. Hitler zakazał również rozpowszechniania swojego portretu namalowanego przez Fidusa na pocztówkach. Zdemoralizowany Fidus krytykował narodowosocjalistycznych funkcjonariuszy kultury jako "szefów kultury" i "barbarzyńców". Pod względem stylistycznym pozostał wierny swojemu niekonwencjonalnemu stylowi "soft art nouveau", który w tamtych czasach był bardzo nietypowy. Z okazji swoich 75. urodzin w 1943 r. został mianowany profesorem honorowym, mimo że dystansował się od reżimu narodowosocjalistycznego.
Po II wojnie światowej nadal propagował swoje idee "lekkich Niemiec". Aby lepiej pozyskiwać surowce naturalne i żywność, Fidus malował portrety Stalina i Lenina dla Sowietów oraz Rudolfa Breitscheida w imieniu SED. W 1946 r. wstąpił do Wolnej Wspólnoty Religijnej w Berlinie i przyznał się do głosowania na CDU. 23 lutego 1948 r. Fidus zmarł na udar mózgu w Woltersdorfie.
Część majątku Fidusa znajduje się w Archiwum Niemieckiego Ruchu Młodzieżowego, które należy do Heskiego Archiwum Państwowego w Marburgu. W latach 2005/2006 został on zindeksowany, a większość zawartych w nim dzieł zdigitalizowano. Inna część majątku jest przechowywana w Archiwum Fidusa w Galerii Berlińskiej. Zbiór, który został już zindeksowany, znajduje się w Akademii Sztuk Pięknych w Berlinie. Kolejna część posiadłości, która nie została jeszcze zindeksowana, znajduje się w archiwum rodziny Hallerów, Rittergut Reichenberg, należącym obecnie do Jacka Daultona w Los Altos Hills w Kalifornii. Dla badaczy Fidusa interesujący jest także majątek wydawcy Fidusa Fritza Heydera (1882-1941), również znajdujący się w berlińskiej Akademie der Künste, oraz Maxa Brunsa w Kommunalarchiv Minden.
W 2020 r. duża część jego majątku została sprzedana na aukcji.
Prawami do artystycznego majątku Fidusa zarządza jego wnuk Andreas Höppener-Fidus.
Oskar Beyer: Fidus. W: Nowa Biografia Niemiecka (NDB). Vol. 5, Duncker & Humblot, Berlin 1961, ISBN 3-428-00186-9, s. 138 (kopia cyfrowa).
Claudia Bibo: Naturalismus als Weltanschauung. Wyobrażenia biologiczne, teozoficzne i niemiecko-wolkuskie w poezji ilustrowanej przez Fidusa (1893-1902). Z aneksem: Organizacja ruchu niemiecko-greckiego. Frankfurt nad Menem i in. 1995.
Wolfgang de Bruyn (red.): Fidus. Artysta od wszystkiego, co świetliste. Wydawnictwo Schelzky & Jeep: Berlin 1998, ISBN 3-89541-141-8
Albert Burkhardt (red.): Fidus. Od Friedrichshagen do Woltersdorf. Listy do Alberta Weidnera 1903-1939, w: Friedrichshagener Hefte, nr 17, 1998 (Montsalvat-Verlag).
Fidus - Hugo Höppener: Tagebuch Januar bis Juli 1945, pod redakcją Rolfa F. Langa w imieniu Kulturhistorischer Vereins Friedrichshagens e. V., przy wsparciu Heimatmuseum Köpenick. Müggel-Verlag Rolf F. Lang, Berlin-Friedrichshagen 1999, ISBN 3-9806805-0-9 (= wydanie friedrichshagen 1).
Janos Frecot, Johann Friedrich Geist, Diethart Kerbs: Fidus. O praktyce estetycznej mieszczańskich ruchów ucieczkowych. Nowe wydanie rozszerzone, Hamburg 1997.
Edi Goetschel: Seria Fidus. Ilustracje wykonane w Zurychu w 1904 r. do cennika Günthera Wagnera. Montsalvat-Verlag: Zurych 2011.
Ulrich Alexander Goetz: Sztuka. Hugo Höppener, w: Michael Fahlbusch, Ingo Haar, Alexander Pinwinkler (red.): Handbuch der völkischen Wissenschaften. Aktorzy, sieci, programy badawcze. Przy współpracy Davida Hamanna, t. 1, Berlin 2017, ISBN 978-3-11-042989-3, s. 302-305.
Jost Hermand: Vom Jugendstil-Hippie zum Germanenschwärmer. W: Jost Hermand (red.): Der Schein des schönen Lebens. Frankfurt nad Menem 1972, s. 55-127.
Michael Neumann: Fidus - Ikonograf młodości. In: Gerhard Ille, Günter Kohler (eds.): Der Wandervogel. Zaczęło się w Steglitz. Berlin 1987.
Willy Pastor: Studienköpfe. Dwadzieścia eseistycznych portretów. Meyer, Leipzig 1902, s. 169-173; Text Archive - Internet Archive.
Marina Schuster: Fidus - ein Gesinnungskünstler der völkischen Kulturbewegung. In: Uwe Puschner, Walter Schmitz, Justus H. Ulbricht (eds.): Handbuch zur "Völkischen Bewegung" 1871-1918, Saur, Munich et al. 1996, pp. 634-650.
Marina Schuster: Fidus. Malarz czystych nagości. W: Michael Grisko (red.): Freikörperkultur und Lebenswelt. Studia nad przed- i wczesną historią nudyzmu w Niemczech. Kassel 1999, s. 207-237.
Marina Schuster: Lichtgebet. Ikona Ruchu Reformy Życia i Ruchu Młodych. W: Gerhard Paul (red.): Das Jahrhundert der Bilder. 1900-1949, Getynga 2009, s. 140-147.
Manfred Wedemeyer: Fidus - Magnus Weidemann, przyjaźń artystów 1920-1948, Kilonia 1984.
Claus-Martin Wolfschlag: Malarz Fidus i ocena jego twórczości w świetle badań powojennych. W: Rocznik Rewolucji Konserwatywnej. Wesseling 1994.
Rainer Y: Fidus Świątynia Artysta. Fil. Diss. Göppingen 1985 (2 tomy).