Aleksander Brückner (* 29 stycznia 1856 w Brzeżanach koło Tarnopola, Galicja w byłym Cesarstwie Austriackim; † 24 maja 1939 w Berlinie) był polskim profesorem slawistyki na Uniwersytecie Berlińskim.
Brückner urodził się w Cesarstwie Austriackim i studiował filozofię we Lwowie w latach 1872-1876, uzyskał doktorat w Wiedniu w 1876 r. i w tym samym roku rozpoczął studia slawistyczne, które w tym czasie były jeszcze gałęzią studiów indoeuropejskich, w Lipsku i Berlinie pod kierunkiem Vatroslava Jagicia.
W 1877 r. zadedykował swoją pracę Die Slavischen Fremdwörter im Litauischen swojemu "wielce szanowanemu nauczycielowi Augustowi Leskienowi".
W 1878 r. habilitował się w Wiedniu i został prywatnym wykładowcą we Lwowie.
W 1881 r. przeniósł się do Berlina, gdzie objął stanowisko wykładowcy języka i literatury słowiańskiej. Stanowisko to zostało podniesione do rangi profesora zwyczajnego w 1892 roku. W latach 1889/90 jego uniwersytet sfinansował podróż studyjną w celu zebrania słowiańskiej literatury językowej, dostarczając mu wielu materiałów do jego wieloaspektowych prac. W 1889 r. został członkiem korespondentem Rosyjskiej Akademii Nauk w Petersburgu. W 1902 r. został wybrany na zagranicznego członka Akademii Nauk, Literatury i Sztuki Cesarza Czeskiego Franciszka Józefa w Pradze.
Brückner pracował na Uniwersytecie Berlińskim przez 44 lata. Podczas pobytu w Berlinie był pod wpływem polskiego polityka i pisarza Wilhelma Feldmana. Feldman poprosił Brücknera o sprzeciwienie się I wojnie światowej, na co ten odpowiedział w liście z października 1914 roku:
Brückner trzymał się z dala od działalności politycznej, ale ubolewał nad "całkowitą niemiecką obojętnością na wszystko, co polskie". Po I wojnie światowej odrzucił oferty z Warszawy, Poznania i Wilna. Nawet po przejściu na emeryturę w 1924 r. kontynuował studia akademickie w Berlinie.
Pole działalności Brücknera było bardzo szerokie: zajmował się nie tylko filologią słowiańską, ale także językoznawstwem, literaturą, historią kultury, folklorem, religiami przedchrześcijańskimi, archeologią i nie tylko. Lista publikacji obejmuje ponad 1800 pozycji.
Brückner, który poprzez swoją wieloletnią pracę wniósł istotny wkład w uznanie slawistyki za niezależną gałąź badań, opublikował liczne prace w języku niemieckim. Jest jednym z nielicznych, którym udało się wydać dwie nagrodzone publikacje w Societas Jablonoviana w Lipsku.
Jego następca Max Vasmer wygłosił mowę żałobną na pogrzebie Brücknera na cmentarzu Tempelhof Park w maju 1939 roku. Jego grób został poświęcony miastu Berlin jako grób honorowy w 1992 roku. W 2023 r. jego doczesne szczątki zostały ekshumowane i ponownie pochowane na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
Die Slavischen Fremdwörter im Litauischen, Alexander Brückner, Hermann Böhlau, Weimar 1877, dedykowane Augustowi Leskienowi.
Glosy marginalne w kwestii kaszubskiej, Archiv für slavische Philologie 1899
Historia literatury rosyjskiej, Lipsk 1905 (wersja zdigitalizowana)
Rosyjska historia literatury, 2 tomy, Berlin/Lipsk 1919
Historia literatury polskiej, Berlin/Lipsk 1920
Historia literatury polskiej, Lipsk 1922
Słowianie. Czytelnik historii religii, Tybinga 1926
Uniwersytety w Halle-Wittenberdze i Jenie podpisały 25 marca 2013 r. umowę o dofinansowanie z Fundacją Współpracy Polsko-Niemieckiej. Centrum Studiów Polskich im. Aleksandra Brücknera powstanie na Uniwersytecie Marcina Lutra w Halle-Wittenberdze i Uniwersytecie Friedricha Schillera w Jenie. Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej finansuje utworzenie centrum badawczego kwotą 150 000 euro rocznie przez początkowy okres trzech lat; finansowanie może zostać przedłużone o kolejne dwa lata. Kilka ulic w Polsce zostało nazwanych ulicą Aleksandra Brücknera na cześć Brücknera, na przykład w dużych miastach Krakowa i Częstochowy oraz aleją Aleksandra Brücknera we Wrocławiu.
Władysław Berbelicki: Aleksander Brückner, 1856-1939, Warszawa 1989 (polski)
Yvonne Kleinmann, Achim Rabus (red.): Aleksander Brückner na nowo. Debaty o Polsce i polskości w przeszłości i teraźniejszości. Wallstein, Getynga 2015, ISBN 978-3-8353-1771-0.
Witold Kosny (red.): Aleksander Brückner, polski slawista w Berlinie. Wiesbaden 1991, ISBN 3-447-03204-9
Alicja Nagórko (red.): Aleksander Brückner w 60. rocznicę śmierci. Przyczynki do konferencji berlińskiej 1999, Frankfurt nad Menem 2001, ISBN 3-631-37433-X.
Reinhold Olesch, Hans Rothe: Zagadnienia kultury polskiej w XVI wieku. Wykłady i dyskusje na konferencji ku czci Aleksandra Brücknera. Tom 1. Bonn 1978, ISBN 3-87711-018-5
Reinhold Olesch, Hans Rothe, Hans B. Harder: Fragen der polnischen Kultur im 20. Jahrhundert. Referaty i dyskusje na konferencji ku czci Aleksandra Brücknera. Tom 1. Bonn 1978, ISBN 3-87711-021-5
Brückner Aleksander. W: Austriacki Słownik Biograficzny 1815-1950 (ÖBL). Tom 1, Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Wiedeń 1957, s. 119 f. (linki bezpośrednie na s. 119, s. 120).