Michael Roes (* 7 sierpnia 1960 r. w Rhede/Westfalii) - niemiecki pisarz, prozaik, poeta, eseista, dramaturg, antropolog i filmowiec.
Michael Roes dorastał w Bocholt. Po ukończeniu szkoły średniej studiował psychologię, filozofię oraz język i literaturę niemiecką na Wolnym Uniwersytecie w Berlinie, gdzie w 1985 r. uzyskał dyplom z psychologii.
W latach 1987-1989 był asystentem reżysera i dramaturgiem w berlińskiej Schaubühne i monachijskiej Kammerspiele.
Następnie odbyła się wizyta studyjna na pustyni Negev. W 1991 r. Roes ukończył studia doktoranckie pracą na temat Izaaka i w ten sposób uzyskał tytuł doktora filozofii.
W 1993 r. Michael Roes został stypendystą Collegium Budapest. W latach 1994/1995 przebywał przez rok w Jemenie w ramach projektu badań etnologicznych. Prowadzone tam badania etnologiczne włączył do powieści Rub' al-Khali. W następnych latach Roes podróżował głównie do Ameryki i przez długi czas mieszkał w Nowym Jorku, gdzie pracował nad powieścią Przewrót berdache i literackim esejem podróżniczym Skóra Południa. W 2000 roku Roes nakręcił w Nowym Jorku i Jemenie swój pierwszy film fabularny "Someone is Sleeping in my Pain", arabskiego "Makbeta". W tym czasie powstały m.in. powieść Droga do Timimoun, film Miasto szczęścia, dokument o życiu codziennym algierskiej młodzieży, oraz drugi film fabularny Roesa Timimoun, algierska oresteia.
W latach 2004 i 2006/2007 Michael Roes był zaproszony jako profesor gościnny na Central European University w Budapeszcie, gdzie pracował ze studentami m.in. nad swoim projektem filmowym Elevation. Potem nastąpił trzymiesięczny pobyt w Nankinie i praca nad powieścią The Five Colours Black, która ukazała się jesienią 2009 r.
W latach 2012-2013 Michael Roes był pracownikiem naukowym w Międzynarodowym Kolegium Badawczym Interweaving Theatre Cultures na Wolnym Uniwersytecie w Berlinie. Jest członkiem PEN Centre Germany.
Michael Roes zawsze dąży do interakcji z obcokrajowcami. Jego twórczość literacka i filmowa opiera się na zaangażowaniu w bardzo różne kultury, od Indian północnoamerykańskich w powieści The Coup of the Berdache, przez współczesne Chiny w The Five Colours Black, mity walijskie w Lleu Llaw Gyffes, po świat islamu w powieściach Rub' al-Khali / Empty Quarter, Way to Timimoun, Near Inverness i History of Friendship. Jego twórczość cechuje synkretyzm i chęć eksperymentowania.
W wydanej w 1996 r. powieści Rub' al-Khali (Pusta dzielnica) bohaterem jest antropolog, który jedzie do Jemenu, aby badać tradycyjne dziecięce zabawy i tańce. Jego dziennik to zestawienie dziennika z podróży, codziennych obserwacji i refleksji na temat zabawy. Innym uzupełniającym wątkiem narracyjnym powieści jest dziennik Aloisa Ferdinanda Schnittke, podróżnika z początku XIX wieku do Jemenu. Relację Schnittkego cechuje wrażliwość na lokalne zwyczaje i oświecony stosunek do świata arabskiego. W zbiorze poezji Durus Arabij, Arab Lessons (1997) Michael Roes przedstawia międzykulturowy obraz dźwiękowy. Izraelski kompozytor Amos Elkana skomponował muzykę do 13 wierszy z tego zbioru.Nah Inverness, wydany w 2004 roku, również pracuje z dwoma odpowiadającymi sobie wątkami pamiętnikarskimi. Hal Dumblatt, amerykański reżyser, ma obsesję na punkcie pomysłu adaptacji Makbeta z udziałem jemeńskich wojowników plemiennych w roli aktorów. Drugi poziom narracji tworzą relacje Ahmeda, jemeńskiego oficera, który towarzyszy ekipie filmowej i prawdopodobnie podlega jemeńskiemu wywiadowi. - Fabuła powieści oparta jest na autentycznych przeżyciach: W 2000 r. Michael Roes pojechał do Jemenu z niewielką ekipą filmową, aby nakręcić swoją wersję Makbeta zatytułowaną Someone is Sleeping in my Pain (2001). W latach 2003-2006 Michael Roes pracował nad kolejnym podwójnym projektem: Timimoun. Podczas kilku podróży do Algierii nakręcił najpierw film dokumentalny Miasto szczęścia (2003/2004) oraz film fabularny Timimoun (2004/2005), algierski film drogi oparty na greckich mitach o Agamemnonie i Oreście. Powieść Droga do Timimoun (2006) w dużej mierze nawiązuje do tego scenariusza i opowiada historię Laida, młodego fotografa, który zostaje poproszony przez swoją siostrę Assię o pomszczenie zabójstwa ich ojca przez matkę. Wraz z przyjacielem Nadirem Laid wyrusza w pełną przygód podróż z nadmorskiego miasta Bejaia na pustynię. W 2006 r. Roes nakręcił swój trzeci film fabularny, Elevation, z udziałem dwóch głównych aktorów z Timimoun, w ramach gościnnej profesury na Central European University (CEU) w Budapeszcie. Scenariusz oparty jest na pierwszej sztuce Roesa Aufriss (premiera w Teatrze Miejskim w Koblencji w 1992 r.) i przedstawia w oszczędnych czarno-białych obrazach beznadziejną sytuację dwóch uchodźców na granicach Europy.W 2009 r. Michael Roes opublikował swoją chińską powieść Die Fünf Farben Schwarz (Pięć kolorów czerni), która opowiada o podróży Viktora Holza, profesora retoryki z Lipska, do Nankinu w Chinach. Wspomnienia i refleksje pierwszoosobowego narratora przeplatają się z filozoficznym esejem o śmierci w 59 częściach oraz z licznymi obserwacjami dotyczącymi codziennego życia w Chinach.W powieści Geschichte der Freundschaft (2010) Roes powraca do Algierii i opowiada o przyjaźni między Matthiasem, berlińskim lekarzem, a algierskim studentem Yanisem - emocjonalnie i kulturowo niezwykle trudnym związku dwóch mężczyzn, którzy pochodzą z zupełnie różnych światów i próbują przeżyć coś niemożliwego: spotkanie z obcym bez wywłaszczania go.Michael Roes opowiada w Lutni historię jemeńskiego chłopca Asisa z dwóch perspektyw, ujętą w ramy doświadczenia bliskiego śmierci podczas zjazdu rowerem nad Wisłę. Jeden z nich opisuje szkolne czasy chłopca w Adenie, przebudzenie poety znaków. W drugim z nich sam Asis opowiada o swojej pracy nad operą o walce Apollina z faunem Marsyasem. Mieszka w przemysłowej dzielnicy Krakowa - Nowej Hucie, przez kilka lat uczył się u polskiego kompozytora Adama Twardowskiego, a w nocy sortuje ładunki lotnicze na lotnisku. - Asis słucha całym ciałem. W jego operze brutalne częstotliwości kondensują się w marsylijską muzykę. Roes szkicuje bardowską poetykę grozy, stawia mityczny materiał "z powrotem w powietrzu". Powieść prowadzi do pierwotnych scen narracji i bycia uchwyconym" - pisze Hans Hütt w taz. - Podobnie jak powieść Pięć kolorów czerni, Legenda białego węża również rozgrywa się w Nankinie, ale tym razem w centrum akcji znajduje się 20-letni aktor, breakdancer, skater i artysta graffiti Jian. "Dzięki niemu czytelnik ma wgląd w linie błędu współczesnych Chin, które nie znalazły jeszcze drogi między tradycją a nowoczesnością" - wyjaśnia Tobias Schmidt na literaturkritik.de. "To, że nie kończy się to na stereotypowych obrazach i opisach, zawdzięczamy refleksyjnemu stylowi pisarskiemu Michaela Roesa, który pewnie porusza się wśród utartych schematów i uogólnień, jakie pojawiają się we wszystkich jego książkach, łącząc w ten sposób zarówno znane, jak i nowe perspektywy.""Pruska historia miłosna" - tak Michael Roes nazywa swoją biografię Zeithain o Hansie Hermannie von Katte, przyjacielu pruskiego księcia Friedricha. Jednak fakt, że opowieść ta nie jest ani historycznie przetworzona, ani romantycznie kiczowata, wynika ze stylu narracji "Zeithain": na poziomie współczesności pierwszoosobowy narrator Philipp Stanhope wszedł w posiadanie niektórych listów Katte do swojej ciotki Melusine von der Schulenburg i wyrusza na poszukiwanie miejsc, które były dla Katte decydujące. Jego aktualne doświadczenia wtapiają się w historię życia Katte, która jest opowiedziana z wielkim spokojem, czasem w perspektywie autorskiej, czasem w pierwszoosobowej. Jednak to poszukiwanie śladów w przeszłości jest tak naprawdę poszukiwaniem samego siebie - "i co dziwne, to właśnie teraźniejszość Philippa Stanhope'a wydaje się magicznie naładowana i czasami bajecznie zamglona, podczas gdy prawdziwa historia Hansa Hermanna von Katte jest opowiedziana jasno, racjonalnie i oświecona" - komentuje Veit Schubert dla magazynu Mannschaft. - Roes udaje się - pisze Judith von Sternburg we "Frankfurter Rundschau" - dać Katte język, który jest dla niego odpowiedni, a przynajmniej taki, który jest przekonujący dla niego i jego pozycji jako narratora. Trzeźwy jak on sam, ale uważnie obserwujący, przy czym sam Katte nie zauważa, jak bardzo jest wrażliwy. "We wszystkich powieściach i filmach spotkania międzykulturowe przedstawiane są jako niezwykle złożone i kruche. Podstawową ideą w myśleniu Michaela Roesa jest przekonanie, że to, co łączy ludzi we wspólnych doświadczeniach, jest większe niż to, co ich dzieli. Język i kultura mogą być przeszkodą w porozumieniu, ale doświadczenie naszych doznań cielesnych sięga głębiej: "Przyczyny różnic w naszym sposobie myślenia nie tkwią w naszych zdolnościach intelektualnych, ale w naszych różnych językach" - mówi Pusta Ćwiartka. "Ale potrafimy się porozumiewać. Łączy nas bowiem nasze ciało. To nie kultury się spotykają, ale twarze, zapachy, głosy. "Oprócz kwestii rasy i płci, problematyki genderowej i problemu ofiary syna, wielokrotnie porusza też kwestię roszczeń do ważności i obiektywności literatury naukowej, zwłaszcza w esejach (Krieg und Tanz, Berlin 2007; Perversion und Glück, Berlin 2007, Engel und Avatar, Berlin 2011). W postmodernistycznym stylu znosi granice między nauką a literaturą i wskazuje na wątpliwość jednostkowych modeli oraz pluralistyczne ukonstytuowanie rzeczywistości.
Lenau. Materiały. Bocholt 1989.
Podział. Kawałek. Bad Homburg v.d.H. 1990.
Maniery przy stole. Kawałek. Bad Homburg v.d.H. 1991.
Jizchak. Próba poświęcenia syna. Esej. Gatza, Berlin 1992, ISBN 3-928262-73-4.
Jizchak. Próba złożenia ofiary z Syna. Esej. Matthes & Seitz, Berlin 2005, ISBN 3-88221-711-1.
Cham. A Symposion. Gatza, Berlin 1993, ISBN 3-928262-16-5.
Lleu Llaw Gyffes. Powieść. Gatza, Berlin 1994, ISBN 3-928262-35-1.
Rub' al-Khali - Pusta Dzielnica. Powieść. Gatza bei Eichborn, Frankfurt am Main 1996, ISBN 3-8218-0639-7.
Rub' al-Khali - Pusta Dzielnica. Wynalazek dotyczący gry. Matthes & Seitz, Berlin 2010, ISBN 978-3-88221-708-7.
Madschnun al-Malik / Głupiec króla. Zabawa w figlarza. Gatza bei Eichborn, Frankfurt am Main 1997, ISBN 3-8218-0653-2.
Durus arabij / Lekcje języka arabskiego. Wiersze. Eichborn, Berlin/Frankfurt nad Menem 1997, ISBN 3-8218-0664-8.
Zamach stanu w Berdache. Powieść. Berlin Verlag, Berlin 1999, ISBN 3-8270-0313-X.
Skóra Południa. Podróż przez Missisipi. Berlin Verlag, Berlin 2000, ISBN 3-8270-0366-0.
David Kanchelli. Powieść. Berlin Verlag, Berlin 2001, ISBN 3-8270-0393-8.
W pobliżu Inverness. Powieść. Matthes & Seitz, Berlin 2004, ISBN 3-88221-710-3.
Kain. Elegia. Wiersze. Matthes & Seitz, Berlin 2004, ISBN 3-88221-709-X.
Droga do Timimoun. Powieść. Matthes & Seitz, Berlin 2006, ISBN 3-88221-864-9.
Wojna i taniec. Przemówienia / Rozmowy / Eseje. Matthes & Seitz, Berlin 2007, ISBN 978-3-88221-880-0.
Perwersja i szczęście. Wykłady o poetyce. Matthes & Seitz, Berlin 2007, ISBN 978-3-88221-898-5.
Nie znam już nocy. Powieść. Matthes & Seitz, Berlin 2008, ISBN 978-3-88221-707-0.
Pięć Kolorów Czarny. Powieść. Matthes & Seitz, Berlin 2009, ISBN 978-3-88221-648-6.
Historia przyjaźni. Powieść. Matthes & Seitz, Berlin 2010, ISBN 978-3-88221-534-2.
z Hinderk Emrich: Anioł i Awatar. Matthes & Seitz, Berlin 2011, ISBN 978-3-88221-580-9.
Lutnia. Powieść. Matthes & Seitz, Berlin 2012, ISBN 978-3-88221-986-9.
z Rachidem Boutayebem: Zazdrosny Bóg. Alibri Verlag, Aschaffenburg 2013, ISBN 978-3-86569-165-1.
Legenda o Białym Wężu. Powieść. Matthes & Seitz, Berlin 2014, ISBN 978-3-88221-194-8.
z Hinderkiem Emrichem: Kilka sprzecznych uwag o bezsensie miłości: rozmowa. Alibri Verlag, Aschaffenburg 2015, ISBN 978-3-86569-186-6.
Zeithain. Powieść. Schöffling & Co., Frankfurt nad Menem 2017, ISBN 978-3-89561-177-3.
z Markusem Daumem: Der Körper des Fremden in Halb Inner Halb Ausser Halb, t. 2, modo Verlag, Freiburg i. B. 2018, ISBN 978-3-86833-235-3.
Herida Duro. Powieść. Schöffling & Co, Frankfurt am Main 2019, ISBN 978-3-89561-178-0.
Melancholia podróżowania. Eseje. Schöffling & Co, Frankfurt am Main 2020, ISBN 978-3895611797.
Sen o nieznajomym. Powieść. Albino Verlag, Berlin 2021, ISBN 978-3-86300-323-4.
Aufriss. Teatr Miejski w Koblencji, 1992.
Cham. Schauspielhaus Cologne 1993.
Madschnun Al-Malik. Schauspielhaus Düsseldorf, 1998.
Durus Arabij. Festiwal w Berlinie, 1998.
Kain. Elegia Hebbel Theatre, Międzynarodowy Festiwal Poezji w Berlinie, 2004.
Zamach stanu w Berdache. Pałac Republiki, Berlin, 2004.
Krótkie lato w Tichy. Pamiętnik z podróży do zbuntowanej Kabylii. Felieton radiowy, SWR Baden-Baden, WDR Kolonia, 2003.
Harem internetowy. Felieton radiowy. WDR, Kolonia 2005.
Droga do Timimoun. Felieton radiowy. SWR, 2007.
Abdallah i Adrian. Film dokumentalny, Jemen 1996.
Ktoś śpi w moim bólu. Film fabularny, Jemen / USA 2000.
Miasto Szczęścia. Film dokumentalny, Algieria, 2003/2004.
Phaidra. Remade, esej filmowy, Budapeszt 2004.
Timimoun. Film fabularny, Algieria, 2004/2005
Wzniesienie. Film fabularny, Węgry, 2006.
Breakdance w Chinach. Film dokumentalny, Chiny 2007/2012
Bardo. Film fabularny, Tunezja 2016
1991, 2007/2008 Roczne stypendium Funduszu Literatury Niemieckiej
1993 Nagroda im. Else Lasker Schüler za dramatopisarstwo (Stückepreis)
1994-1995 Stypendium w Wissenschaftskolleg w Budapeszcie
1995, 2000, 2005 Stypendia Stiftung Preußische Seehandlung
1997 Nagroda Literacka Miasta Bremy
1998 członek PEN Centre Niemcy
2004 Stypendium Holendersko-Niemieckiej Fundacji Kultury
2006 Alice Salomon Poetics Prize of the Alice Salomon University Berlin Berlin
2007 Stypendium chińskie Niemieckiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych
2011 Stypendium Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej (Willa Decjusza, Kraków)
2012 Poeta-rezydent DAAD w Kabulu, Afganistan
2012 / 2013 Stypendystka w Międzynarodowym Kolegium Badawczym "Przenikanie się kultur teatralnych" na Wolnym Uniwersytecie w Berlinie.
2012 Nominacja powieści Die Laute do Niemieckiej Nagrody Książkowej
2013 Spychacz: Nagroda Literacka Leuk wraz z Mirceą Cărtărescu
2018 / 2019 37. wykłady poetyckie Uniwersytetu w Paderborn
2020 Nagroda Literacka im. Margarete Schrader
2020 Nagroda im. Annette von Droste Hülshoff
2021 Poeta-rezydent na Uniwersytecie Duisburg-Essen
2022 Alfred Döblin Stypendium Akademii Sztuk Pięknych w Berlinie
Juliane Rytz: Metaforyka skóry w "Skórze Południa" Michaela Roesa. W: Villigster Werkstatt Interdisziplinarität (red.): Haut zwischen Innen und Außen. Organy - Powierzchnia - Dyskurs. (= Profile Villigsta. Tom 12). LIT Verlag, Münster 2009, ISBN 978-3-643-10261-4.
Christoph Schmitt-Maaß: Das gefährdete Subjekt. Selbst- und Fremdforschung in der deutsch-sprachigen Ethnopoesie der Gegenwart (Hubert Fichte, Hans Christoph Buch, Michael Roes). 2011, ISBN 978-3-939381-28-0.
Mark Thornton Burnett: Szekspir i kino światowe. W swojej pracy Mark Thornton Burnett bada znaczenie Szekspira we współczesnym kinie poza głównym nurtem hollywoodzkim i poświęca obszerny rozdział jemeńskiej adaptacji Makbeta autorstwa Roesa, zatytułowanej Ktoś śpi w moim bólu.
Diana Pachur: Literackie mosty do "świata arabskiego". Tożsamość europejska, odmienność arabska i międzykulturowość w: Michael Roes, Ilija Trojanow i Stefan Weidner. Karlsruhe (Biblioteka KIT) 2014
Herbert Uerlings: Abraham und das Opfer der Kultur. O krytyce orientalnej narracji mistrzowskiej w "Jizchaku" Michaela Roesa. In Axel Dunker and Michael Hofmann (eds.): Morgenland und Moderne. Orient-Diskurse in der deutschsprachigen Literatur von 1890 bis zur Gegenwart. Frankfurt a. M. 2014, ISBN 978-3-653-99425-4.
Seiriol Dafydd: Spotkania międzykulturowe i intertekstualne w beletrystyce podróżniczej Michaela Roesa. Bithell Series of Dissertations Book 42; 2015.
Godwin Kornes: Powieść Michaela Roesa Empty Quarter jako dokument etnologii refleksyjnej .
Markus Huss: Zapisane gesty: wernakularno-kosmopolityczna dynamika języka migowego w powieści Michaela Roesa "Lutnia" .