Natascha Wodin (* 8 grudnia 1945 w Fürth jako Natalja Nikolajewna Wdowina, rosyjski Наталья Николаевна Вдовина; ukraiński Наталія Миколаївна Вдовіна) - niemiecka pisarka i tłumaczka pochodzenia ukraińsko-rosyjskiego. Największym sukcesem jej dotychczasowej twórczości beletrystycznej, którą można zaliczyć do pisarstwa autofikcyjnego, była książka Wodin "Ona przyjechała z Mariupola", która w 2017 r., czyli w roku wydania, otrzymała nagrodę Targów Książki w Lipsku.
Natasza Vodin urodziła się jako córka radzieckich robotników przymusowych, którzy po zakończeniu wojny pozostali w Niemczech w obawie przed stalinowskimi prześladowaniami. Rodzina spędziła pięć lat w prowizorycznych, nielegalnych mieszkaniach i dwa lata w obozie dla przesiedleńców, zanim znalazła zakwaterowanie w przypominającym getto osiedlu na obrzeżach Forchheim. Kiedy Wodin miała jedenaście lat, jej matka odebrała sobie życie. Jej ojciec, który przez cały rok koncertował jako śpiewak w kozackim chórze, umieścił ją wraz z młodszą siostrą w katolickim domu dla dziewcząt. Kiedy pięć lat później znalazł pracę w okolicy i wrócili do niego, Vodin uciekła przed przemocą w bezdomność. Aby rozpocząć karierę i awansować - nie miała żadnych kwalifikacji szkolnych - wielokrotnie potrzebowała szczęścia i odwagi. Po pracy jako operatorka telefoniczna i stenografka uzyskała kwalifikacje tłumacza i jako jedna z pierwszych podróżowała do Związku Radzieckiego dla zachodnioniemieckich firm i instytucji kulturalnych po zawarciu traktatów wschodnioniemieckich w latach 70. W latach 80. mieszkała czasowo w Moskwie, tam poznała wielu znanych pisarzy, zaczęła tłumaczyć literaturę z języka rosyjskiego (m.in. Wenedikta Jerofiejewa, Jewgieniję Ginsburg, Andrieja Bitowa i Pawła Sanajewa), od 1980 r. jest niezależnym pisarzem. Zachęcony wspólnym śpiewem w rodzinie, Vodin rozwinął głęboką miłość do muzyki, zwłaszcza operowej. Od 1994 r. mieszka w Berlinie i Meklemburgii. W pierwszym małżeństwie Wodin wyszła za mąż za członka nowo powstałej wówczas NPD, którego ojciec był gauleiterem w nazistowskich Niemczech. Wyciąganie na tej podstawie wniosków o jej przekonaniach jest bezpodstawne; przyczyną była raczej jej niewiedza, nie z własnej winy. Jak twierdzi Wodin, w domu i szkole wychowywano ją w przekonaniu, że wojna nie przyszła z Niemiec, lecz z Rosji, za namową Stalina. Dopiero po dwudziestce, kiedy zetknęła się z ruchem 1968 roku, jej spojrzenie na historię i świat zostało wywrócone do góry nogami. W 1994 r. Wodin po raz drugi wyszła za mąż za pisarza Wolfganga Hilbiga. W ciągu ośmiu lat ich wspólnego życia towarzyszyła mu w pisaniu tylko w nocy - ten zwyczaj utrzymywała do niedawna.
Wodin pojawiła się jako autorka własnych tekstów dopiero w wieku prawie 40 lat. Oprócz wpływów pracy translatorskiej, jednym z głównych czynników jej rozwoju było wykształcenie literackie i muzyczne, które otrzymała w dzieciństwie od matki. Jeden ze szczęśliwych zbiegów okoliczności w jej życiu wskazał jej wtedy drogę. Jej pamiętnik, który prowadziła jako bezdomna nastolatka i który wypełniała zmyślonymi historiami o miłości i śmierci, wpadł w ręce pierwszego męża, a od niego w ręce adwokata rozwodowego, który powiedział jej, żeby rozważyła zostanie pisarką. Autobiograficzne podłoże jej beletrystyki, która liczy obecnie kilkanaście tytułów, było oczywiste od samego początku. Na przykład jej doświadczenia w relacjach małżeńskich stanowią główny temat powieści Die Ehe (1997) i Nachtgeschwister (2009); w Alter, fremdes Land (2014) opisuje niepokojący proces starzenia się kobiety, która - jak sama przyznaje - bardzo obciąża samą siebie; w Nastjas Tränen (2021), swojej najnowszej powieści, Wodin portretuje kobietę ze swojego prywatnego otoczenia, która z podobnych pobudek, ale w zupełnie innym czasie, podąża tą samą drogą, co kiedyś jej własna matka: z Ukrainy do Niemiec. Jej matka jest główną bohaterką w książce She Came from Mariupol (2017), ojciec w Somewhere in this Darkness (2018), choć po opublikowaniu tych dwóch utworów Wodin uważa dwa wcześniejsze tytuły za nieaktualne: Wodin sama opisuje swój proces pisarski, który odbywa się na styku autobiografii i powieści, w następujący sposób: "Szklane miasto" (1983) i "Raz się żyje" (1989). Surowcem" jej książek jest rzeczywiście jej życie, ale ponieważ jest zaangażowana w dynamikę, z jaką każdy tekst powstaje, często sama nie potrafi z perspektywy czasu odróżnić tego, co rzeczywiście przeżyła, od tego, co "tylko" wymyśliła. Akt pisania postrzega jako "unoszenie się nad otchłanią"; aby jednak w niej nie zatonąć, konieczne jest, by opowiadanie było "dobrze znoszone". Ponadto korzysta z nietypowej pomocy: podczas pisania w tle włączony jest telewizor. Ponieważ nie jest tego świadoma, nie rozprasza jej to, ale sprawia, że "pozostaje w świecie" i nie "zapada się w sobie". O tym, że jej książki mają być odbierane jako fikcja, świadczą już same nazwiska Wodin, które odbiegają od jej rzeczywistych wzorców (np. bohater Nachtgeschwister nazywa się Jakob Stumm, a nie Wolfgang Hilbig). W książce Sie kam aus Mariupol (Przyjechała z Mariupola), która ukazała się bez oznaczenia gatunku, Wodin robi wyjątek od tej zasady i uzasadnia użycie prostych nazwisk dążeniem do jak największej wierności rzeczywistości. Przyniosła jej kilka nagród, w tym Nagrodę Targów Książki w Lipsku 2017 w kategorii literatury pięknej, sprawiła, że stała się znana szerszej publiczności i uwolniła ją od strachu przed ewentualną biedą na starość. W książce próbuje prześledzić pochodzenie i życie swojej matki, która zmarła w młodym wieku - z pełnym sukcesem, jeśli chodzi o jej drzewo genealogiczne, ale z wnioskami dotyczącymi jej drogi życiowej w dwóch systemach totalitarnych: jako prawdopodobnej kolaborantki w stalinowskim Związku Radzieckim oraz jako dobrowolnej lub deportowanej robotnicy przymusowej w narodowosocjalistycznych Niemczech. "Katastrofalne pęknięcia historyczne XX wieku - pisze Helmut Böttiger w Die Zeit - zostały w tym rodzinnym badaniu potraktowane en miniature, bez większego wysiłku retorycznego, ale z egzystencjalną siłą".
Miasto Szkła. A Narrative. Rowohlt, Reinbek 1983 ISBN 3-498-07296-X.
Nowe wydanie: Die gläserne Stadt. A Narrative. ars vivendi verlag, Cadolzburg 2020. ISBN 978-3-86913-841-1.
Nadja: Listy z Rosji. Zredagowała, przełożyła i wstępem opatrzyła Natascha Wodin. Nishen, Kreuzberg 1984, ISBN 3-88940-003-5.
The Language Dungeon. Wiersze. Rowohlt, Reinbek 1987, ISBN 3-546-49825-9.
Kiedyś żyłem. Powieść. DTV, Monachium 1989, ISBN 3-423-11575-0.
Siergiej. Dziennik grecki. Büchergilde Gutenberg, 1993.
Wynalazek miłości. Powieść. Reclam, Leipzig 1993, ISBN 3-379-00745-5.
Małżeństwo. Powieść. Kiepenheuer, Leipzig 1997, ISBN 3-378-00596-3.
Śpiew ryb. Opowiadania. Kiepenheuer, Leipzig 2001 ISBN 3-88423-182-0.
Nocne rodzeństwo. Powieść. Kunstmann, Monachium 2009, ISBN 978-3-88897-560-8.
Stary człowiek, obca ziemia. Powieść. Jung und Jung, Salzburg/Wiedeń 2014, ISBN 978-3-99027-057-8.
Pochodzi z Mariupola. Rowohlt, Reinbek 2017. ISBN 978-3-498-07389-3.
Gdzieś w tej ciemności. Rowohlt, Reinbek 2018. ISBN 978-3-498-07403-6.
Nastja's Tears, Rowohlt Hamburg 2021, ISBN 978-3-498-00260-2.
1984: Nagroda Hermanna Hessego
1984: Nagroda Miasta Norymbergi za promocję kultury
1985: Nagroda za promocję Andreasa Gryphiusa
1988: Stypendium Künstlerhaus Edenkoben
1989: Nagroda im. Braci Grimm miasta Hanau
1990: Stypendium Akademie Schloss Solitude
1992: Stypendium Künstlerdorf Schöppingen
1998: Nagroda im. Adelberta von Chamisso
2005: Nagroda Wolframa von Eschenbacha
2006: Nagroda Honorowa im. Kestera Haeuslera przyznana przez Niemiecką Fundację Schillera z 1859 r.
2009: Nagroda im. Braci Grimm miasta Hanau
2015: Nagroda im. Alfreda Döblina
2017: Nagroda Lipskich Targów Książki (kategoria: literatura piękna) za książkę Przyjechała z Mariupola
2017: Nagroda im. Augusta Grafa von Platena za film Przyjechała z Mariupola
2019: Nagroda Hilde Domin za literaturę emigracyjną
2021 Nagroda Literaturhaus Nuremberg im. Giseli Elsner
Petra Thore: "kim jesteś tutaj, w tym mieście, w tym kraju, w tym nowym świecie". Die Identitätsbalance in der Fremde in ausgewählten Werken der deutschsprachigen Migrantenliteratur (= Acta Universitatis Upsaliensis / Studia Germanistica Upsaliensia, vol. 45), Uppsala University 2004, ISBN 91-554-5907-2 (Dissertation Uppsala University 2004, 174 strony, 25 cm Full text online PDF, bezpłatnie, Retrieved 23 marca 2017 r. W tym powieść Nataschy Wodin Die gläserne Stadt).
Katja Suren: "Moje ulubione historie dotyczą ludzi jedzących lub gotowanych". O rzekomej jednoczącej mocy jedzenia Natascha Wodin i Aglaja Veteranyi. In: Claudia Lillge, Anne-Rose Meyer (eds.): Interkulturelle Mahlzeiten. Spotkania kulinarne i komunikacja w literaturze. Transcript, Bielefeld 2008, ISBN 978-3-89942-881-0. s. 171-184.
Katja Suren: Anioł przebrany za anioła pozostał nierozpoznany: Retoryka dziecięcości u Nataszy Vodin, Herty Müller i Aglaji Veteranyi (= Cultural Studies in Gender, t. 5). Helmer, Sulzbach 2011, ISBN 978-3-89741-316-0, OCLC 920329947 (praca doktorska, Uniwersytet w Paderborn 2010, 340 stron).
Boris Hoge: "Byłem swoim własnym nazistą" - powieść Nataschy Wodin i problem rasizmu. In: Ders.: Pisanie o Rosji. The Construction of Space, History and Cultural Identity in German Narrative Texts since 1989 (= Contributions to Modern Literary History, Vol. 314). Winter, Heidelberg 2012, s. 305-346, ISBN 978-3-8253-6133-4 (praca doktorska Uniwersytet w Münster (Westfalia) 2011, 478 s., 21 cm).
Tanja Walenski: Pamięć transkulturowa w autobiograficznych opowieściach rodzinnych. "Przyjechała z Mariupola" (2017) Nataszy Vodin i "Może Esther" (2014) Katii Petrovskiej. In: Norman Ächtler, Anna Heidrich, José Fernández Pérez, Mike Porath (eds.): Generationality, Society, History. Pola przecięć w niemieckojęzycznych systemach literackich i medialnych po 1945 r. Festschrift for Carsten Gansel. Verbrecher Verlag, Berlin 2021, s. 463-488, ISBN 978-3-95732-455-9.