Lejb Langfus (hebr. לייב לאַנגפֿוס, także Jehuda Arje Regel Arucha hebr. יהודה אריה רגל ארוכה, ur. 1910 w Warszawie; zm. 27 listopada 1944 w obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau) - polski Żyd, więziony w obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau. Został przydzielony do Sonderkommando, które miało towarzyszyć więźniom mordowanym w komorach gazowych. Swoje przeżycia opisywał w tajnych raportach.
Langfus otrzymał wykształcenie w jesziwie w Warszawie.
Następnie przyjechał do Makowa Mazowieckiego jako przyszły rabin.
W Makowie Mazowieckim poślubił w 1933 lub 1934 r. córkę Schmuela Rosenthala Deborę, z którą miał syna Samuela.
Rosenthal był dajanem Makowa Mazowieckiego.
Po śmierci Rosenthala, Langfus został wybrany dajanem.
W listopadzie 1942 r. wraz z żoną Deborah i synem Samuelem został wywieziony do obozu przejściowego w Mławie. Stamtąd w grudniu 1942 r. zostali deportowani do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. Tam Langfus został przydzielony do Sonderkommando, podczas gdy jego żona Deborah i syn Samuel zostali zagazowani natychmiast po przybyciu do obozu zagłady. Langfus został początkowo rozmieszczony w bunkrze I i bunkrze II, a następnie w krematorium III.
Był odpowiedzialny za dezynfekcję włosów zamordowanych kobiet.
Musiał przygotować włosy do transportu do Niemiec, gdzie były wykorzystywane jako surowiec przemysłowy, materiał wypełniający i w przemyśle tekstylnym.
Langfus był aktywnie zaangażowany w przygotowanie i realizację powstania Sonderkommando w październiku 1944 roku.
Prawdopodobnie został zamordowany 27 listopada 1944 roku.
Jego ostatnia notatka, w której zapowiedział rychłą śmierć, nosi datę 26 listopada 1944 r.
Podczas pobytu w obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau Langfus pisał raporty w języku jidysz na temat panujących tam warunków.
W nadziei, że jego raporty posłużą później jako świadectwo przeciwko niemieckim zbrodniarzom i ich okrucieństwom, dokumentował wydarzenia, z którymi zetknął się podczas swojej pracy w Sonderkommando.
Swoje raporty ukrywał w kilku różnych miejscach w pobliżu krematoriów, w których przyszło mu pracować.
Sam napisał o co najmniej czterech raportach, które ukrył w różnych miejscach.
Do tej pory odnaleziono tylko trzy z nich.
Wyraźnie przeznaczył je do późniejszej publikacji.
W latach 1945-1962 odnaleziono łącznie trzy raporty Langfusa.
Pierwszy z nich nosi tytuł Deportacja (Der Geyresch).
Został odkopany w pobliżu krematorium II i III w kwietniu 1945 roku.
Został przekazany do Muzeum Auschwitz w 1970 roku.
W kwietniu 1945 r. pierwsza część jego dokumentacji została znaleziona w wyszczerbionym słoiku konserwatorskim w pobliżu ruin krematorium III, ale nie została przekazana.
Dopiero w 1970 r. brat znalazcy odnalazł dokumenty na strychu domu i przekazał je do archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau.
W międzyczasie zostały one poważnie uszkodzone przez wodę i były prawie nieczytelne.
Drugą część dokumentacji odnaleziono w 1952 r. na terenie krematorium III.
Był to szkolny zeszyt ćwiczeń z 21 zapisanymi kartkami zawierającymi opisy wydarzeń w obozie koncentracyjnym.
Langfus użył skrótu swojego imienia Yehuda Arye Regel Arucha = YARA; Regel (hebr. רגל) = stopa, Arucha (hebr. ארוכה) = długi.Trzeci raport składa się z kilku luźnych stron.
Został wydobyty w 1962 roku w pobliżu krematorium III, a notatki Langfusa zostały opublikowane dopiero w połowie XX i na początku XXI wieku, wraz z podobnymi notatkami innych członków Sonderkommando.
Mordechaj Ciechanower wspomina, że Langfus pytał współwięźniów o obozowe historie i słuchał ich z uwagą.
W zamian Langfus opowiadał im własne historie.
W ostatniej części swoich notatek z października i listopada 1944 r. Langfus napisał, że Schutzstaffel próbował zniszczyć wszelkie ślady swoich zbrodni.
Zburzyli krematoria i komory gazowe oraz spalili dokumenty świadczące o ich działalności.
Langfus postrzegał swoje notatki jako świadectwo, którego miał nadzieję, że obozowe SS nie znajdzie i nie zniszczy.
Zdawał sobie również sprawę, że obóz SS zniszczy wszystkich członków Sonderkommando jako świadków ich okrucieństw w ciągu najbliższych kilku dni.
Świadomość ta doprowadziła do powstania zainicjowanego przez Sonderkommando w październiku 1944 r. jako ostateczny akt desperacji.
W przeciwieństwie do tego, grupa bojowa Auschwitz odrzuciła powstanie. Liczyli oni na rychłe wyzwolenie przez zbliżającą się Armię Czerwoną i nie chcieli w ostatniej chwili narażać swojego przetrwania.
Obóz koncentracyjny Auschwitz 1942-1945 i czas marszów śmierci 1944/45, redakcja: Andrea Rudorff, Dieter Pohl, Gertrud Pickhan, Götz Aly, Hans-Dieter Kreikamp, Hartmut Weber, Horst Möller, Mariana Hausleitner, Michael Hollmann, Souzana Hazan, Susanne Heim, Ulrich Herbert, Wolf Gruner, wydawnictwo: De Gruyter, 2018
Ernst Klee: Auschwitz. Sprawcy, współsprawcy i ofiary oraz co się z nimi stało. Encyklopedia osób. S. Fischer Verlag, Frankfurt nad Menem 2013, ISBN 978-3-10-039333-3, s. 147.
Pavel Polian: Listy z piekła. Zapiski żydowskiego Sonderkommando Auschwitz. Przetłumaczone z rosyjskiego przez Romana Richtera, pod redakcją Andreasa Kiliana. Wbg Theiss, Darmstadt 2019, ISBN 978-3-8062-3916-4.
Christopher Hale: Deception: How the Nazis Tricked the Last Jews of Europe, The History Press Ltd, 2019, ISBN 978-0750988179
Mark Ber: The scrolls of Auschwitz, Am ʻOved Pub. House, 1985, ISBN 978-9651302527
Nicholas Chare, Dominic Williams: Matters of Testimony: Interpreting the Scrolls of Auschwitz, Berghahn Books; Reprint Edition, 2016, ISBN 978-1785333521 Matters of Testimony: Interpreting the Scrolls of Auschwitz (z Nicholasem Chare), do pobrania częściowo w formacie PDF, możliwe w podglądzie częściowo online
Nathan Cohen: Dzienniki Sonderkommandos w Yad Vashem Studies, tom XX, Yad Vashem, 1990, ISSN 0084-3296