Józef Adam Zygmunt Cyrankiewicz (* 23 kwietnia 1911 w Tarnowie, Galicja (Austro-Węgry); † 20 stycznia 1989 w Warszawie) był polskim politykiem PPS, od 1948 PZPR. Był premierem w latach 1947-1952 i 1954-1970, a następnie przewodniczącym Rady Państwa PRL do 1972.
Józef Cyrankiewicz pochodził z rodziny bliskiej endecji. Podczas studiów prawniczych na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie zetknął się z ruchem socjalistycznym i wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS). W latach 1935-1939 działał w Okręgowym Komitecie Robotniczym w Krakowie.
Cyrankiewicz został aresztowany w 1941 r. podczas okupacji niemieckiej, a następnie do stycznia 1945 r. był więźniem obozu koncentracyjnego Auschwitz. W Auschwitz odgrywał wiodącą rolę w obozowym ruchu oporu polskiej grupy, a następnie w Grupie Bojowej Auschwitz. Po przeniesieniu do obozu koncentracyjnego Mauthausen był również członkiem obozowego ruchu oporu.
Podczas gdy teksty były redagowane w obozie macierzystym pod kierownictwem Cyrankiewicza, ludzie z otoczenia Witolda Pileckiego (Związek Organizacji Wojskowej, w skrócie ZOW), który dobrowolnie udał się do obozu koncentracyjnego jako bojownik, prowadzili wraz z innymi małą tajną radiostację w szpitalu obozowym, która przekazywała te wiadomości do Krakowa. Z Krakowa były one przekazywane drogą radiową do rządu emigracyjnego w Londynie, ale bez oczekiwanego efektu politycznego dla aliantów.
Po zakończeniu wojny Cyrankiewicz został mianowany sekretarzem generalnym PPS, a w latach 1946-1947 był ministrem bez teki. Był również posłem na Sejm w latach 1947-1972. W okresie poprzedzającym stalinizację Polski Cyrankiewicz był jednym z orędowników bezwarunkowego podporządkowania się partii komunistycznej. Po wyeliminowaniu przeciwników połączenia, PPS i PPR połączyły się, tworząc PZPR. Cyrankiewicz został powołany na stanowisko premiera Polski, które piastował w latach 1947-1952 i 1954-1970. W latach 1952-1954 był wicepremierem. Był także członkiem Komitetu Centralnego i Biura Politycznego w latach 1948-1971.
W 1956 r. był jednym z bezwarunkowych zwolenników stłumienia powstania ludowego w Poznaniu.
Wraz z Otto Grotewohlem podpisał w czerwcu 1950 r. porozumienie z Niemiecką Republiką Demokratyczną w Görlitz, określające granicę na Odrze i Nysie. 7 grudnia 1970 r. Cyrankiewicz i Willy Brandt (który wcześniej wykonał słynny ukłon przed pomnikiem ofiar powstania w getcie warszawskim w 1943 r.) podpisali w Warszawie w imieniu Republiki Federalnej Niemiec Traktat o podstawach normalizacji ich wzajemnych stosunków, na mocy którego Niemcy Zachodnie uznały granicę na Odrze i Nysie. Dwa tygodnie później Cyrankiewicz został również pozbawiony władzy po upadku Władysława Gomułki i zdegradowany do pozbawionego znaczenia stanowiska przewodniczącego Rady Państwa na dwa lata. Następnie pełnił funkcję przewodniczącego Ogólnopolskiego Zgromadzenia Parlamentarnego.
W 1948 r. Cyrankiewicz zeznawał obciążająco przeciwko antykomunistycznemu polskiemu bojownikowi ruchu oporu Witoldowi Pileckiemu w procesie, który później został uznany za morderstwo sądowe. Pilecki został zrehabilitowany w 1990 roku, a osoby zaangażowane w proces zostały uznane za winne w 2003 roku.
Cyrankiewicz był żonaty z aktorką Niną Andrycz od 1947 do 1968 roku.