Wikibiopedia

 

Ignacy Daszyński

Ignacy Ewaryst Daszyński (* 26 października 1866 w Sbarasch, Galicja, Cesarstwo Austriackie; † 31 października 1936 w Cieszynie) był polskim politykiem i premierem.

Życie

Studiował i założył Socjaldemokratyczną Partię Galicji

Po ukończeniu szkoły rozpoczął studia filozoficzne na Uniwersytecie Jagiellońskim w 1888 roku. Ze względu na swoją wczesną działalność polityczną jako student, która charakteryzowała się socjalizmem, musiał porzucić studia i udał się na wygnanie do Argentyny na jakiś czas. Do Europy powrócił w kwietniu 1890 r., osiedlając się najpierw w Davos, a później w Paryżu.

Później jednak kontynuował studia na Uniwersytecie w Zurychu, gdzie zetknął się z Julianem Baltazarem Marchlewskim, Różą Luksemburg i późniejszym prezydentem Gabrielem Narutowiczem. W październiku 1892 r. był jednym ze współzałożycieli i organizatorów Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej Galicji i Śląska Cieszyńskiego, która następnie przekształciła się w Polską Partię Socjalistyczną. Wkrótce potem został redaktorem socjalistycznego dziennika Vorwärts (Naprzód), w którym pisał krytyczne artykuły o burżuazji i brał udział w międzynarodowym kongresie w Londynie w 1896 roku.

Członek austriackiej Rady Cesarskiej i tymczasowy premier

.

W 1897 r. został wybrany na członka Rady Cesarskiej, parlamentu austriackiej części Cesarstwa Austro-Węgierskiego (Cisleithania), do którego należał jako przedstawiciel Galicji do 1918 r. Od 1903 r. Daszyński brał również udział w kilku kongresach Międzynarodówki Socjalistycznej, na których zawsze opowiadał się za niepodległością i jednością wszystkich ziem polskich jako głównym elementem programu polskich socjalistów. Aby osiągnąć te cele, od 1912 r. ściśle współpracował z Józefem Piłsudskim, którego darzył wielkim szacunkiem. W tym samym roku został również redaktorem naczelnym gazety Naprzód. Podczas I wojny światowej był jednym ze współzałożycieli Komitetu Narodowego Polskiego, a pod koniec października 1918 r. został jednym z przewodniczących Komisji Likwidacyjnej, tymczasowego rządu nowo powstałego państwa polskiego.

7 listopada 1918 r. został przewodniczącym (premierem) Rządu Tymczasowego utworzonego w Lublinie po przywróceniu państwa polskiego. W tym czasie sprawował urząd u boku premiera Regencji Królestwa Polskiego Władysława Wróblewskiego. W tym czasie był również ministrem spraw zagranicznych. Podobnie jak Wróblewski, uznał rząd utworzony przez premiera Jędrzeja Moraczewskiego po odzyskaniu niepodległości przez II Rzeczpospolitą 18 listopada 1918 r.

II RP, marszałek Sejmu i przeciwnik Piłsudskiego

W dniu 26 stycznia 1919 r. został wybrany na posła do Sejmu, w którym zasiadał po reelekcjach w 1922 i 1928 r. aż do rezygnacji w 1930 r. W dniu 24 lipca 1920 r. został wybrany przez Sejm Ustawodawczy.

24 lipca 1920 r. został powołany przez premiera Wincentego Witosa na stanowisko wicepremiera w jego rządzie. Funkcję tę pełnił do 4 stycznia 1921 r.

Po wyborach 5 listopada 1922 r. został wicemarszałkiem Sejmu. Urząd ten sprawował do 1927 roku. 9 grudnia 1922 r. bez powodzenia wystartował w wyborach prezydenckich. Po zamachu stanu w maju 1926 r., w którym Piłsudski przejął władzę i pozostał faktycznym mocodawcą aż do swojej śmierci w 1935 r., stosunki między Daszyńskim a Piłsudskim ostatecznie załamały się po początkowym poparciu.

Jednak 27 marca 1928 r. sam został Marszałkiem Sejmu, a tym samym przewodniczącym parlamentu. W tej roli odmówił otwarcia Sejmu, gdy Piłsudski zażądał dostępu do parlamentu z uzbrojoną eskortą. W 1929 r. był jednym ze współzałożycieli Centrolewu, sojuszu partii lewicowych i centrowych (PSL Wyzwolenie, PSL Piast, Narodowa Partia Robotnicza, PPS, Stronnictwo Drobnych Posiadaczy i Polskie Stronnictwo Chrześcijańsko-Demokratyczne), który powstał w celu zwalczania bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem (BBWR), bloku wspierającego rząd. Piłsudskiego.

Chociaż został ponownie wybrany na posła w 1930 r., zrezygnował z mandatu i funkcji Marszałka Sejmu 9 grudnia 1930 r. po klęsce Centrolewu i zdobyciu przez BBWR bezwzględnej większości, gdy Marszałek Piłsudski stłumił próbę utworzenia frontu ludowego.

Prace

Daszyński, który po śmierci został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie, był również autorem kilku książek politycznych:

Bankructwo demokracji galicyjskiej, 1894 (m.in.)

O formach rządu, 1902 (o formowaniu rządu)

Polityka proletariatu, 1907 (Polityka proletariatu)

Pamiętniki, 1925-1926 (wspomnienia, dwa tomy)

Sejm, rząd, król, dyktator. Uwagi na czasie, 1926 (Parlament, rząd, król, dyktator)

O Państwie, Demokracji I Parlamentaryzmie (O Państwie, Demokracji i Parlamentaryzmie)

Literatura

Kerstin S. Jobst: Ignacy Daszyǹski. Socjalista, polski patriota i aktor transnarodowy. W: Ponadnarodowość? Ziemie polskie w długim XIX wieku poza historią narodową. Journal for East-Central European Studies (ZfO), 64/3 (2015), 380-401.

Zobacz również

Copyright © Wikibiopedia | Polityka prywatności