Wikibiopedia

 

Jerzy Czarnecki

Jerzy Czarnecki (ur. 20 listopada 1924 r. jako Isaac Steger; zm. 2 grudnia 2007 r. w Zurychu) był inżynierem jądrowym i ekspertem w dziedzinie bezpieczeństwa elektrowni jądrowych i ochrony środowiska jądrowego. W Polsce pracował jako oficer zawodowy w WAT (Wojskowa Akademia Techniczna w Warszawie) do 1968 r.; w Szwajcarii pracował w Głównym Departamencie Bezpieczeństwa Instalacji Jądrowych (HSK, od 2009 r.: Szwajcarski Federalny Inspektorat Bezpieczeństwa Jądrowego, ENSI). W ostatnich latach życia żydowski ocalały z Holokaustu był zaangażowany w ożywienie pamięci o Zagładzie na Ukrainie i w Szwajcarii. Jego życie i działalność na rzecz zachowania pamięci o Zagładzie zostały udokumentowane w filmie.

Biografia

Życie w Polsce (1924-1972)

Jerzy Czarnecki (pseudonim "Yurek" lub "Jurek") urodził się jako Izaak Steger w polskiej gminie Welyki Mosty (dziś Ukraina: Welyki Mosty). Podczas niemieckiej inwazji na Związek Radziecki został zmuszony do porzucenia nauki w szkole średniej w Szowkowie. Uciekł z miejsca urodzenia w 1942 r., przybył do Warszawy i został wywieziony do Stralsundu jako robotnik przymusowy.

Po zakończeniu wojny zaciągnął się do polskiej armii i studiował inżynierię i fizykę jądrową na uniwersytetach w Leningradzie i Warszawie, specjalizując się w ochronie przed skażeniem jądrowym. Był oficerem zawodowym (podpułkownikiem) i wykładowcą na WAT oraz autorem licznych patentów. W wyniku fali antysemityzmu w 1968 r. musiał zrezygnować ze stanowiska i został zmuszony do opuszczenia Polski.

Życie w Szwajcarii (1972-2007)

Czarnecki uzyskał azyl w Szwajcarii w 1972 roku. Dwa lata później został zatrudniony przez HSK, Federalny Departament Bezpieczeństwa Instalacji Jądrowych, w Sekcji Monitoringu Radiologicznego, gdzie pozostał aż do przejścia na emeryturę w 1989 roku. Jego głównym zadaniem w HSK było udoskonalenie technik pomiarowych jądrowego zanieczyszczenia powietrza. Jego badania zostały opublikowane w kilku czasopismach, w tym w Health Physics w 1983 r. Po przejściu na emeryturę Czarnecki pracował jako ekspert ds. energii jądrowej i podróżował na Ukrainę w ramach kilku misji specjalnych po katastrofie nuklearnej w Czarnobylu, publikując swoje wspomnienia w 2002 r. pod tytułem Mein Leben als "Arier". Historia żydowskiej rodziny w Polsce w czasie Zagłady i jako robotnik przymusowy w Niemczech. Książka ta została przetłumaczona na język angielski i wydana w 2007 r. pod tytułem My Life as an 'Aryan': From Velyki Mosty through Zhovkva to Stralsund i została wsparta przez Yad Vashem. Polskie tłumaczenie zostało opublikowane pośmiertnie w 2022 roku.

Odrodzenie historii Żydów

Czarnecki poświęcił ostatnie lata swojego życia ożywieniu żydowskiej przeszłości w Wielkich Mostach i w Szwajcarii. Jego wysiłki i wysiłki jego rodziny, aby uporządkować ruiny synagogi i wznieść pomnik upamiętniający mord 1500 Żydów w miejscowym lesie "Babki", były wspierane przez społeczność i miejscową ludność. Pomnik został odsłonięty 8 października 2006 roku. W tym samym roku Czarnecki otrzymał honorowe obywatelstwo miasta Welyki Mosty.

Rodzina

Jerzy Czarnecki ożenił się z Janiną Pyzuk w 1954 roku; jego córka Joanna Pfaff-Czarnecka urodziła się w 1956 roku. Jerzy Czarnecki zmarł w Zurychu w grudniu 2007 roku.

"Moje życie jako 'Aryjczyka'"

Książka Czarneckiego dokumentuje jego dramatyczną historię życia jako wschodnioeuropejskiego Żyda na tle brutalnej historii Europy. Opisuje często niepewną koegzystencję Żydów, Polaków i Ukraińców w regionie lwowskim przed II wojną światową oraz rosnące okrucieństwo wobec Żydów pod rządami narodowych socjalistów, które doprowadziło do śmierci prawie całej żydowskiej populacji Welyki Mosty i całego regionu. Książka opisuje również ucieczkę Czarneckiego z domu w zachodniej Ukrainie i jego walkę o przetrwanie do 1945 r., a także ważne fragmenty opisujące odwagę polskich działaczy i rodzin, które przyszły z pomocą Czarneckiemu i jego krewnym. Zaapelował do Yad Vashem o uznanie Władysławy i Wacława Rybaków oraz Józefy Paluch za "Sprawiedliwych wśród Narodów Świata". W wydaniu angielskim tytuł ten otrzymali Zofia i Józef Piotrowscy, którzy uratowali ciotkę Jerzego, Helę Graubart, i jej męża Aharona.

"Z Galicji do Aargau"

W 2005 r. Czarnecki stał się bohaterem filmu "From Galicia to Aargau: The Journey of a Jewish European in the 20th Century" autorstwa Susy i Petera Scheinerów. Główną częścią filmu jest podróż Jerzego Czarneckiego do Welykich Mostów, którą podejmuje po raz pierwszy po ucieczce ponad 60 lat temu. Film pokazuje, że społeczność ta ledwo pamięta o swojej żydowskiej przeszłości. Jednocześnie Czarnecki jest mile widziany przez miejscowych, z których większość nigdy wcześniej nie widziała Żyda. Film śledzi wysiłki Czarneckiego na rzecz wzniesienia pomnika upamiętniającego Żydów w miasteczku, a także pokazuje jego zbezczeszczenie. Sprawcy nie są znani.

Reakcje na książkę i film

Książka została dobrze przyjęta. Neue Zürcher Zeitung zaprosiła Czarneckiego do napisania całostronicowego tekstu do swojego sobotniego wydania ("Zeitfragen"). Jerzy Czarnecki był wielokrotnie zapraszany do szkół, kościołów i na fora społeczeństwa obywatelskiego, aby opowiadać o swoich doświadczeniach związanych z Holokaustem. Federalny Departament Spraw Zagranicznych (FDFA) wspierał jego działania upamiętniające, w tym sponsorowanie pokazu filmu Susy i Petera Scheinerów w Welykich Mostach. Film był pokazywany na kilku festiwalach filmowych i otrzymał szereg nagród.

Publikacje

Moje życie jako "Aryjczyka". Historia żydowskiej rodziny w Polsce podczas Zagłady i jako robotnicy przymusowi w Niemczech. Pod redakcją Erharda Roya Wiehna. Hartung-Gorre Verlag, Konstancja 2002, ISBN 978-3-89649-815-1.

Moje życie jako "aryjczyka". Od Wielkich Mostów przez Żółkiew do Stralsundu. Pod redakcją Erharda Roya Wiehna. Hartung-Gorre Publishers, Constance 2007 ISBN 3-89649-998-X - Yad Vashem endorsement.

Moje życie jako "Aryjczyka". Od Mostów Wielkich przez Żółkiew do Stralsundu. Wydawnictwo Austeria, Kraków 2022.

Literatura

B. Santmann Rubin: Jerzy Czarnecki. Podwójny lot i droga żydowskiego Europejczyka. W: Jacques Picard, Angela Bhend (red.): Żydowska przestrzeń kulturowa Aargau. Baden 2020, ISBN 978-3-03919-508-4, s. 415-418.

Zobacz również

Copyright © Wikibiopedia | Polityka prywatności