Wikibiopedia

 

Jan Cybis

Jan Cybis (* 16 lutego 1897 we Fröbel, powiat Neustadt O/S; † 13 grudnia 1972 w Warszawie) był polskim malarzem i wykładowcą uniwersyteckim. Był jednym z założycieli grupy polskich kapistów, polskich kolorystów i był żonaty z malarką i wykładowcą uniwersyteckim Hanną Rudzką-Cybisową.

Życie

Po I wojnie światowej Cybis rozpoczął studia prawnicze, które porzucił w 1919 r., aby zapisać się na Akademię Sztuk Pięknych we Wrocławiu. Otto Mueller, były członek ekspresjonistycznej grupy "Brücke", był jego nauczycielem do 1921 r. W latach 1921-1924 studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie pod kierunkiem Józefa Mehoffera, Ignacego Pieńkowskiego i Józefa Pankiewicza. Związał się z grupą "Futurystów Krakowskich". W 1923 roku był członkiem-założycielem Komitetu Paryskiego, stowarzyszenia studentów Pankiewicza. W następnym roku wraz z kolegami i członkami grupy Sewerynem Boraczokiem, Józefem Czapskim, Józefem Jaremą, Arturem Nacht-Samborskim, Tadeuszem Piotrem Potworowskim, Hanną Rudzką, Zygmuntem Waliszewskim, Janiną Przecławską-Strzałecką, Januszem Strzałeckim i Marianem Szczyrbułą wyjechał do Paryża, by kontynuować studia w tamtejszej filii Akademii Krakowskiej. Cybis pokazał swoje prace na pierwszej wystawie kapistów w Galerii Zak w Paryżu w 1930 roku. Kolejna wystawa obrazów kapistów odbyła się w 1931 roku w Galerii Moss w Genewie. Cybis powrócił do Polski w 1931 roku.

Pierwszą wystawę indywidualną Cybis miał w 1932 roku w Towarzystwie Przyjaciół Sztuki w Krakowie. Jego prace były pokazywane na wystawie Instytutu Propagandy Sztuki w Warszawie. Reprezentował Polskę na Biennale w Wenecji w 1934 roku i był pokazywany na wystawie zorganizowanej przez Carnegie Institute w Pittsburghu w 1938 roku. W 1937 roku został redaktorem naczelnym pisma "Głos Plastyków", organu kapistów. W 1948 roku został mianowany profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Później z powodów politycznych musiał zrezygnować z pracy na uczelni i został kustoszem w Muzeum Narodowym w Warszawie. W latach 1955-1957 wykładał w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Sopocie, po czym pozwolono mu wznowić działalność pedagogiczną w Warszawie.

W 1956 roku miał indywidualną wystawę w warszawskiej Zachęcie, a w 1965 roku w Muzeum Narodowym w Warszawie. Po II wojnie światowej jego prace często pokazywane były także za granicą, m.in. na Biennale w Wenecji w 1948 roku, na 5 Międzynarodowym Biennale Sztuki w São Paulo. W 1959 roku w Muzeum Sztuki w Aleksandrii, Muzeum Sztuki w Brukseli i Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Sztokholmie, w 1961 roku w Narodowym Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Paryżu i Galerii Narodowej w Oslo, w 1962 roku w Muzeum Folkwang w Essen, w 1967 roku w Muzeum Sztuk Pięknych w Nancy, w 1969 roku w Szkockiej Narodowej Galerii Sztuki Współczesnej w Edynburgu, a także w Chicago, Waszyngtonie i Nowym Jorku.

Zimą 1997/98 w warszawskiej Zachęcie odbyła się retrospektywa prac Cybi. Największą kolekcję jego obrazów posiada Muzeum Śląska Opolskiego w Opolu. Część z 86 istniejących obrazów olejnych oraz około 900 szkiców, rysunków, gwaszy i akwarel znajduje się w stałej ekspozycji.

Praca

W latach 1954-1966 Cybis zapisywał swoje poglądy na sztukę i kulturę, a także na talent i możliwości artysty w notatnikach, które zostały wydane w Warszawie w 1980 roku jako Notatki malarskie. Ważnym wkładem w historię sztuki było jego tłumaczenie dzieła Eugène'a Fromentina "Les Maîtres d'autrefois" (niem. "Dawni mistrzowie"). W 1955 r. otrzymał Nagrodę Państwową I stopnia za osiągnięcia malarskie. W tym samym roku otrzymał również Medal X-lecia Polski Ludowej.

Niektóre prace Cybisa z okresu studiów w Krakowie wykazują wpływy kubistyczne. Inspirację znajdował również w polskim folklorze górskim ("Kompozycja" 1923, "Madonna" 1923). W późniejszym okresie znaczący wpływ na jego twórczość wywarł francuski postimpresjonizm, w tym Paul Cézanne i Pierre Bonnard ("Ciotat" 1925, "Pejzaż z Collioure" 1926). Po powrocie do Polski ciemna tonacja coraz bardziej znikała z jego obrazów ("Martwa natura z Gołąbkiem" 1931, "Kwiaty i Motyle" 1939), podążając śladem kapistów. Głównymi motywami były martwe natury, pejzaże i akty ("Martwa natura z butelką w plecionce" 1948, "Akt" 1947, "Poranek w Starym Sączu" 1971/72).

Nagroda im. Jana Cybisa przyznawana jest corocznie od 1973 roku przez Okręg Warszawski Związku Polskich Artystów Plastyków polskiemu malarzowi. Nagroda jest uhonorowaniem zasług Cybisa dla związku w czasie II wojny światowej.

Literatura

Iwons Luba: Późne echo wczesnych inspiracji. O twórczości polskiego ucznia Ottona Muellera: Jana Cybisa. W: Dagmar Schmengler i inni (red.): Malarz. Mentor. Magik. Otto Mueller i jego sieć we Wrocławiu, Heidelbergu i in: Kehrer 2018. ISBN 978-3-86828-873-5, s. 296-303.

Zobacz również

Copyright © Wikibiopedia | Polityka prywatności