Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki (czasami także Lubecki-Drucki) (* 4 stycznia 1778; † 10 maja 1846) był mężem stanu w okupowanej przez Rosję Polsce. Zawsze był lojalny wobec cara i opowiadał się za porozumieniem z Rosją. Jednocześnie odrzucał dominację nad Polską wyłącznie za pomocą środków przymusu i opowiadał się za szeroką autonomią. Wraz z wybuchem powstania listopadowego polityka ta poniosła klęskę.
Należał do książęcej rodziny Druckich-Lubeckich, która pierwotnie znajdowała się na terenie dzisiejszej Białorusi. Jego ojcem był Franciszek Drucki-Lubecki (1741-1802). Jego matką była Genowefa Olizar (1748-1784). Ożenił się z Marią Scipio del Campo w 1814 roku. Z małżeństwa urodziło się kilkoro dzieci.
Uczęszczał do szkoły kadetów w Petersburgu. W latach 1797-1800 walczył pod dowództwem Aleksandra Wasiljewicza Suworowa w armii rosyjskiej we Włoszech i Szwajcarii podczas wojen koalicyjnych. Następnie przeszedł na emeryturę do swoich posiadłości i był marszałkiem szlachty w administracji prowincji Grodno. To zwróciło na niego uwagę rządu cesarskiego i był wielokrotnie uważany za obiecującego kandydata na stanowisko gubernatora prowincji. Był przeciwny powszechnej orientacji Polski na Napoleona. Zamiast tego popierał żądanie polskiej autonomii w ramach Imperium Rosyjskiego. Bezskutecznie zabiegał o przywrócenie Wielkiego Księstwa Litewskiego w ramach Imperium Rosyjskiego. Podczas rosyjskiej kampanii Napoleona w 1812 r. Drucki-Lubecki służył w cesarskiej kwaterze głównej i był odpowiedzialny za zaopatrzenie wojsk rosyjskich.
W latach 1813-1815 Drucki-Lubecki był członkiem Tymczasowej Rady Stanu okupowanego przez Rosję Księstwa Warszawskiego. W 1816 r. reprezentował nowe Królestwo Polskie ("Kongres Polski") w udanych negocjacjach w sprawie długów z Austrią i Prusami. Dzięki tej działalności Drucki-Lubecki zyskał reputację eksperta finansowego.
W 1821 r. Aleksander I mianował go ministrem finansów Królestwa. Urząd ten sprawował do 1830 roku.
Przezwyciężył katastrofalną sytuację finansową poprzez reformy i zrównoważył budżet państwa. Nie stronił przy tym od konfliktów z wyższymi urzędnikami rosyjskimi, którzy stali na przeszkodzie jego próbom reorganizacji budżetu państwa. Jego próba uzyskania reparacji od Rosji za rosyjską okupację Polski w latach 1813-1815 zakończyła się niepowodzeniem. Prowadził negocjacje z Prusami i Rosją w sprawie obniżenia ceł nałożonych na Królestwo. Udało mu się położyć kres rosyjskiemu protekcjonizmowi gospodarczemu. Drucki-Lubecki założył Polski Bank Narodowy i Towarzystwo Kredytowe Ziemskie, między innymi w celu promowania gospodarki. Wykorzystał również nadwyżkę finansową wygenerowaną przez budżet państwa specjalnie w celu promowania przemysłu. W ten sposób przyczynił się do ożywienia w górnictwie, przemyśle tekstylnym, węglowym i stalowym. Widocznym wyrazem tego sukcesu była budowa banku centralnego w 1828 r. przez architekta Antonio Corazziego. Działania te nie doprowadziły jednak do zrównoważonego rozwoju przemysłu.
Politycznie opowiadał się za silną władzą wykonawczą, a przestrzeganie konstytucji z 1815 r. nie było dla niego ważne. Popierał represyjne prawa policyjne egzekwowane przez Rosjan i nie bał się przepchnąć budżetu państwa przez Sejm. Jako wielbiciel Józefa II sprzeciwiał się politycznej roli Kościoła katolickiego. Zawsze pozostawał lojalny wobec cara, a Mikołaj I ufał mu bardziej niż jakiemukolwiek innemu Polakowi. Jednak opowiadał się również za polską autonomią, w razie potrzeby w konfrontacji z wielkim księciem Konstantym, faktycznym namiestnikiem Polski.
Odrzucił powstanie listopadowe 1830/31 r., choć początkowo próbował mediować. W nocy z 29 na 30 listopada bezskutecznie namawiał wielkiego księcia Konstantego do stłumienia powstania, gdy było ono jeszcze w powijakach. Wraz z Adamem Jerzym Czartoryskim uczestniczył w tworzeniu rządu tymczasowego z silnym komponentem konserwatywnym. Poparł również Józefa Chłopickiego w jego próbie ustanowienia dyktatury. 12 grudnia Drucki-Lubecki udał się do Petersburga na negocjacje. Cesarz nie był przygotowany na kompromis i zażądał bezwarunkowej uległości. Drucki-Lubecki bezskutecznie namawiał Chłopickiego do stłumienia powstania, aby uniknąć wojny.
Następnie zdecydował się zachować lojalność wobec cara i został mianowany rosyjskim radcą stanu. Po stłumieniu powstania był zaangażowany w przywrócenie rosyjskich rządów.
Jerzy Jan Lerski: Słownik historyczny Polski, 966-1945, Westport, 1996, s. 312.
Norman Davies: W sercu Europy. Historia Polski. Monachium, 2006, ISBN 978-3-406-46709-7, str. 173-176.