Wikibiopedia

 

Alexander Falzmann

Aleksander Falzmann, także Aleksander Falzmann (* 24 sierpnia 1887 w Łodzi; † 4 maja 1942 w obozie koncentracyjnym Dachau) był polskim duchownym protestanckim i wieloletnim pastorem Zgierza.

Życie

Aleksander Falzmann był synem zamożnego łódzkiego przemysłowca Aloisa Falzmanna i jego żony Emilii Groene. Uczęszczał do łódzkiego Gimnazjum Humanistycznego. Z powodu strajku szkolnego w 1905 roku szkoła została zamknięta przez władze rosyjskie, a Falzmann przeniósł się do Kijowa, gdzie mieszkał z siostrą i ukończył szkołę w 1907 roku. Od 1908 r. studiował na Wydziale Teologii Protestanckiej Uniwersytetu w Dorpacie i jednocześnie praktykował w parafiach protestanckich w okolicach Dorpatu.

1 września 1912 r. zdał końcowe egzaminy teologiczne i został ordynowany na pastora przez generalnego superintendenta Juliusza Bursche w ewangelickim kościele św. Jana w Łodzi w pierwszą niedzielę adwentu tego roku. Falzmann pozostał w Łodzi, gdzie został mianowany wikariuszem i ożenił się z Łucją Seiler w 1913 r.; urodził im się syn Karol.

W 1914 r. Falzmann został wybrany na proboszcza północno-wschodnich polskich parafii w Pułtusku i Mławie. Już po roku (1915) został wraz z parafianami deportowany przez władze rosyjskie w głąb Rosji, do Charkowa, a do ojczyzny i parafii w Pułtusku powrócił dopiero w 1918 roku. Tu napotkał spore trudności, gdyż parafianie byli niemieckojęzyczni i nacjonalistyczni, a Falzmann popierał politykę wyrównawczą Juliusza Burschego.

W 1920 r. poprzedni pastor miasta Zgierza, Karol Serini, zrezygnował, aby zostać profesorem teologii protestanckiej na Uniwersytecie Warszawskim, a Falzmann został wybrany pastorem w tym samym roku. Tutaj również szybko napotkał poważne problemy, ponieważ większość parafian, około 1500 z 2300 luteran w mieście, była niemieckojęzyczna i nie chciała pastora przyjaznego Polakom, mimo że Falzmann doskonale mówił w obu językach, a Polacy mieli tylko jedno nabożeństwo w miesiącu, podczas gdy trzy nabożeństwa w miesiącu musiały odbywać się po niemiecku, a Falzmann prowadził lekcje religii i konfirmacji dla niemieckich dzieci w ich ojczystym języku.

Podczas kościelnego synodu konstytucyjnego w latach 1922-1923, kiedy Falzmann był jednym z czterech sekretarzy, konflikt narodowościowy nasilił się jeszcze bardziej, jednak Kościół nie podzielił się jeszcze na dwa kościoły narodowe. Reputacja Falzmanna jako przyjaciela Polski została jednak wzmocniona wśród Niemców.

W późniejszych latach dwudziestych Falzmann rozwinął ożywioną działalność społeczną w zborze: Zgierz stał się centrum studiów ewangelicznych dla całej Polski. Zbór prowadził trzy instytucje diakonijne: dom starców, sierociniec i żłobek. Działał też chór z płatnym kantorem.

W 1937 r. spośród duchowieństwa wybrano ośmiu polskich i siedmiu niemieckich delegatów synodalnych. Falzmann został jednym z nich. W 1938 r. został mianowany radcą konsystorialnym. Na jego 50. urodziny i 25-lecie pracy pastorskiej przybyli liczni przedstawiciele zboru i miasta, w tym Niemcy.

Wszystko legło w gruzach 3 września 1939 r.: podczas nalotu niemieckiej Luftwaffe na Zgierz zniszczony został kościół ewangelicki i plebania. Po zajęciu miasta przez wojska niemieckie Falzmann wraz z grupą zakładników był przetrzymywany w katolickim kościele św. Katarzyny, następnie zwolniony, 28 września ponownie aresztowany i osadzony w łódzkim więzieniu gestapo. Jego syn w tym czasie przebywał już w Oflagu (obóz dla jeńców wojennych). W 1940 r. Alexander Falzmann został wysłany do obozu koncentracyjnego Dachau, następnie do obozu koncentracyjnego Oranienburg, a następnie z powrotem do Dachau, który stał się obozem zbiorczym dla duchownych wszystkich wyznań. Falzmann został tu przeniesiony do karnej kompanii i co tydzień musiał przechodzić polityczne przesłuchania.

Pod koniec kwietnia 1942 r. Alexander Falzmann był ponownie surowo przesłuchiwany przez policję polityczną, torturowany, a następnie wyrzucony na wpół martwy na ulicę. Zaopiekowali się nim katoliccy księża w sąsiednich barakach. 4 maja był nadal zbyt chory, by pracować. Został wrzucony przez SS do wagonu transportującego więźniów przeznaczonych na śmierć do komory gazowej. Wiedząc doskonale, co go czeka, zmarł podczas podróży na serce. Urna z jego prochami nie została przekazana rodzinie.

Literatura

Joanna Korsan: Ks. Aleksander Falzmann. W: Zwiastun. Pismo Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce, 2002.

Zobacz również

Copyright © Wikibiopedia | Polityka prywatności