Alaisa Paszkiewicz (pseudonim zazwyczaj Цётка (Zjotka); białoruski Алаіза Сцяпанаўна Пашкевіч Ałaiza Paškievič; polski Ałaiza Paszkiewicz; * 15 lipca 1876 w majątku Pieszczyn w powiecie lidzkim; † 5. lutego 1916 r. w Lidzie, Imperium Rosyjskie) była białoruską poetką i pisarką, a także działaczką społeczną i polityczną w okresie odrodzenia narodowo-demokratycznego.
Paszkiewicz pochodził z zamożnej rodziny arystokratycznej. Miała dwóch braci, którzy zginęli na froncie w 1915 roku i trzy siostry. Kształciła się u guwernera, w szkole powszechnej w Wilnie i w gimnazjum dla dziewcząt w Petersburgu. W latach 1902-1904 uczęszczała na kursy Lesgafta, zdobywając wiedzę i wykształcenie w zakresie medycyny i higieny. Paszkiewicz została członkinią koła studenckiego "Круг беларускай народнай прасветы" (Koło Białoruskiej Edukacji Narodowej), które dążyło do narodowego wyzwolenia Białorusi. W tym czasie zaczęła pisać wiersze, ale także pamflety polityczne. W 1903 r. Paszkiewicz była współzałożycielką Białoruskiej Socjalistycznej Hramady (biał. Беларуская Сацыялістычная Грамада; Bjelaruskaja Sazyjalistytschnaja Hramada), pierwszej partii politycznej w kraju.
Paszkiewicz powrócił do Wilna w 1904 r. i pracował tam jako asystent lekarza w szpitalu. Przez dwa lata prowadziła działalność propagandową. Organizowała rewolucyjne kółka robotnicze, pisała odezwy i wygłaszała przemówienia na wiecach i zebraniach. W 1905 r. była delegatką Wilna na kongres robotniczy w Moskwie. Aby uniknąć prześladowań politycznych, pod koniec 1905 r. Paszkiewicz przeniosła się do Lwowa w austro-węgierskiej Galicji. Tam została gościnną studentką Uniwersytetu Lwowskiego. Zarabiała na życie jako masażystka. W tym czasie ukazały się zbiory poezji "Хрэст на свабоду" (Krzyż wolności) i "Скрыпка беларуская" (Białoruskie skrzypce). Z fałszywym paszportem Paszkiewicz odwiedziła Wilno, gdzie brała udział w zakładaniu gazety "Наша доля" (Nasza Dola). Pierwsze wydanie zawiera jej opowiadanie Przysięga z zakrwawionymi palcami. Kolejne utwory wysyłała do "Наша Ніва" (Nascha Niwa). Na jej twórczość wpływa gruźlica, z której leczy się w Zakopanem.
Paszkiewicz studiowała jeszcze przez dwa lata (1908-1909) na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, gdzie została również członkinią uniwersyteckiej rewolucyjnej organizacji młodzieżowej. Zainspirowana przez Irenę Solską, zainteresowała się teatrem i napisała pracę naukową na temat białoruskiego teatru lalek "Батлейка". W 1911 r. założyła kilka podziemnych szkół białoruskich wraz z Uładzisławą Łucewicz, która pięć lat później wyszła za mąż za Janka Kupałę. W lutym 1912 r. Alaisa Paszkiewicz poślubiła Steponasa Kairysa, litewskiego inżyniera i działacza. Z małżeńskim nazwiskiem w paszporcie mogła oficjalnie wrócić do Wilna i na Białoruś. Tam wzięła udział w kilku przedstawieniach zespołu I. Bajnickiego "Трупа Буйніцкага" (Ігнат Цярэнцьевіч Буйніцкі), który zapewniał edukację ludową poprzez przedstawienia teatralne. W 1914 r. Paszkiewicz była założycielką i pierwszą redaktorką "Лучынка" (Łuczynka, Pochodnia), pierwszego białoruskiego czasopisma dla dzieci i młodzieży. Zły stan zdrowia zmusił ją do spędzenia czasu na rekonwalescencji w Finlandii i Szwecji.
Podczas I wojny światowej Paschkewitsch pracował jako pielęgniarz i opiekował się chorymi na tyfus. Kontynuowała również pracę w dziedzinie edukacji, zakładając szkoły i starając się zapewnić kursy dla nauczycieli, których również sama szkoliła. W listopadzie 1915 r. w Wilnie otwarto pierwszą białoruską szkołę. Na początku 1916 r. pojechała na pogrzeb ojca i pomagała mieszkańcom wsi, którzy zachorowali na tyfus.
Osłabiona gruźlicą i głodem, Alaisa Paszkiewicz zmarła 5 lutego 1916 roku.
Pod wpływem twórczości Franzishaka Bahushevicha, Pashkevich zaczął pisać w 1902 roku. Jej twórczość obejmuje poezję, prozę, publicystykę i eseje naukowe. W ciągu 14 lat używała wielu pseudonimów, z których najbardziej znanym jest "Цётка" (Zjotka, Ciotka). Paszkiewicz publikował również jako: Мацей Крапіўка, Крапіўка, М. Крапівіха, Крапівіха, Гаўрыла з Полацка, Гаўрыла, Тымчасовы i Банадысь Асака.
Скрыпка Беларуская (białoruskie skrzypce)
Вам, суседзі (Do was, sąsiedzi)
Лета (Lato)
Мае думкі (Moje myśli)
Вера беларуса (Wiara Białorusina)
Мужык не зьмяніўся (Człowiek się nie zmienił)
На магіле (Na cmentarzu)
На чужой старонцы (Po drugiej stronie)
Восень (Jesień)
Артыст грайка (Artysta Grajka)
Хрэст на свабоду (Krzyż wolności)
Мора (Morze)
Добрыя весці (dobra nowina)
Бунтаўнік (buntownik)
Пад штандарам (ze sztandarem)
Перад Новым годам (W noc sylwestrową)
Лясы (Las).
"Цётка" W: Беларуская энцыклапедыя: У 18 т.Т. Tom 17, Mińsk 2003, ISBN 985-11-0035-8, s. 110-111.
"Цётка" W: Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. Tom 6, Mińsk 2003, s. 101-102.
"Цётка" W: Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі. Tom 6, Mińsk 1987, s. 472-473.
"Цётка (1876-1916)" W: Рыгор Бярозкін: "Слова пра літаратуру і літаратараў. літаратурна-крытычныя артыкулы па беларускай літаратуры". Tom 1. Mińsk 2001. str. 226-248.