Józef Bogusz (* 11 września 1904 w Tarnopolu; † 21 marca 1993 w Siegen) był polskim chirurgiem, etykiem, historykiem medycyny, współzałożycielem i redaktorem broszur oświęcimskich, dwukrotnie nominowanych przez Senat RP do Pokojowej Nagrody Nobla, współautorem pracy "Zasady etyczno-deontologiczne Polskiego Towarzystwa Lekarskiego".
Józef Bogusz urodził się w Tarnopolu jako syn żydowskiego lekarza Karola Birkenfelda. W latach 1922-1928 studiował medycynę na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, a następnie pracował pod kierunkiem Maksymiliana Rutkowskiego, a następnie Jana Glatzela w I Klinice Chirurgicznej (tzw. "Białej Chirurgii") w Krakowie przy ul. Kopernika 40. W czasie II wojny światowej mieszkał w Warszawie i pracował na Oddziale Neurochirurgii Szpitala Dzieciątka Jezus. Był ordynatorem oddziału chirurgii ambulatoryjnej. Za udział w Powstaniu Warszawskim został odznaczony Warszawskim Krzyżem Powstańczym.
Aby przetrwać w Polsce podczas II wojny światowej, przyjął tożsamość swojego szwagra.
Po wojnie powrócił do Krakowa w marcu 1945 roku i ponownie pracował w I Klinice Chirurgicznej (Biała Chirurgia), którą kierował od 11 marca 1948 roku do 30 września 1974 roku. W 1953 r. został mianowany profesorem. W latach 1966-1968 był prezesem Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Chirurgicznego. Był członkiem wielu polskich i zagranicznych towarzystw naukowych, m.in. New York Academy of Sciences, International College of Surgeons, World Academy of Art and Science, Societe Internationale de Chirurgie, Societe Europeenne de Culture, a w latach 1959-1993 prezesem Towarzystwa Lekarskiego Krakowskiego. Na emeryturę przeszedł 30 września 1974 r. W tym czasie coraz bardziej poświęcał się pojednaniu między Niemcami i Polakami.
Józef Bogusz należał do Krakowskiej Szkoły Chirurgii Tarczycy. Zajmował się również chirurgią żołądka, jelit i dróg żółciowych, a także problemami pojawiającymi się podczas operacji pacjentów w podeszłym wieku. Dzięki jego impulsowi do ulepszenia technik chirurgii tarczycy, śmiertelność w chirurgicznym leczeniu nadczynności tarczycy spadła z 5,3% w latach 50-tych do 0,8% w latach 60-tych. Bogusz był jednym z pionierów w Polsce w chirurgicznym leczeniu raka przełyku i żołądka. Wprowadził techniki tworzenia sztucznych ujść jelitowych (anus praeter) i zajmował się problemami psychologicznymi pacjentów poddawanych operacji.
Ponadto jedną z jego pasji była historia chirurgii.
Józef Bogusz jest autorem kilku podręczników medycznych i ponad 200 rozpraw naukowych opublikowanych w kraju i za granicą.
Niektóre z tych prac naukowych dotyczą historii chirurgii polskiej i zagadnień etycznych, w tym:
"Lekarz i jego chorzy" - Józef Bogusz PZWL, ISBN 83-200-0853-0
"W służbie zdrowia i życia ludzkiego", Józef Bogusz PZWL, ISBN 83-200-0853-0
"Profesorowie Wydziału Lekarskiego UJ jako uczeni i żołnierze ruchu oporu" - "Profesorowie Wydziału Lekarskiego UJ jako uczeni i żołnierze ruchu oporu"
"Portrety chirurgów polskich" - "Sylwetki chirurgów polskich" ISBN 83-04-01253-7
"Zarys dziejów chirurgii polskiej" - "Zarys dziejów chirurgii polskiej" ISBN 978-83-200-4211-5Komisja Historyczna Towarzystwa Chirurgów Polskich była inicjatorem powstania książki "Zarys dziejów chirurgii polskiej". We wstępie czytamy, że książka jest
"...poświęcona nie tylko pamięci wielkich, których nazwiska są powszechnie znane i cenione, ale także bezimiennej rzeszy chirurgów, o których pracy i czynach nie wspominamy. Książka została napisana z myślą o młodszych kolegach, którzy powinni poznać swoje własne początki, ale także dla entuzjastów nowoczesnych technologii, którzy mają tendencję do twierdzenia, że przed nimi nic nie było. Powinni wiedzieć, że historia będzie ich szanować tylko wtedy, gdy oni będą szanować historię." Józef Bogusz pracował m.in. jako starszy redaktor w wydawnictwie podręczników pielęgniarstwa:
"Chirurgia dla pielęgniarek", PZWL Warszawa 1962.
"Encyklopedia dla pielęgniarek" - "Encyklopedia dla pielęgniarek" Podkreślano jego zasługi jako współzałożyciela i redaktora naczelnego zeszytów oświęcimskich "Ärztliche Rundschau", które poświęcone były szczegółowej dokumentacji wydarzeń II wojny światowej i jednocześnie szukały możliwości zbliżenia polsko-niemieckiego.1987 r. ukazała się niemiecka antologia:
"Die Auschwitz-Hefte" tekstów z polskiego czasopisma "Przegląd Lekarski" na temat historycznych, psychologicznych i medycznych aspektów życia i umierania w Auschwitz. Publikacja wydana przez Hamburski Instytut Badań Społecznych. Beltz Verlag ISBN 3 407 85501 X,
Nowe wydanie 1994 przez Rogner & Bernhard GmbH &Co. Verlags KG, Hamburg ISBN 3-8077-0282-2.