Józef Zachariasz Bem (* 14 marca 1794 w Tarnowie w Galicji; † 10 grudnia 1850 w Aleppo) był polskim generałem, który brał udział w kilku wojnach i powstaniach przeciwko zaborcom.
Wykształcony na Uniwersytecie Krakowskim, w Korpusie Kadetów i Szkole Artylerii w Warszawie, Bem wstąpił do polskiej kawalerii i wziął udział w kampanii rosyjskiej 1812 r. po stronie napoleońskiej. Został odznaczony Krzyżem Legii Honorowej za służbę w obronie Gdańska.
Po powrocie do Polski wstąpił do zreorganizowanej w 1815 r. armii jako oficer artylerii, wykładał w Warszawskiej Szkole Artylerii, a w 1819 r. został kapitanem. Jego śmiałość przyniosła mu wiele surowych kar, aż został zwolniony ze służby polsko-rosyjskiej po śmierci cara Aleksandra I.
Pracował we Lwowie nad dziełem o maszynach parowych, kiedy w listopadzie 1830 r. wybuchło Powstanie Warszawskie. Bem pospieszył do Warszawy i został mianowany majorem artylerii.
W bitwie pod Iganiami walnie przyczynił się do zwycięskiego wyniku bitwy, odznaczył się w bitwie pod Ostrołęką i szybko awansował na głównodowodzącego całej artylerii i generała. W dniach 6 i 7 września 1831 r. wprowadził do bitwy pod Warszawą całe swoje siły artyleryjskie, ale nie był w stanie odeprzeć Rosjan, ponieważ nie miał wsparcia ani piechoty, ani kawalerii.
Po upadku Warszawy przeniósł się na terytorium Prus, najpierw mieszkał w Lipsku i Altenburgu, a w marcu 1832 r. wyjechał do Paryża. Pozostał tam do 1848 r., zajęty studiami, planami literackimi i różnymi projektami, podróżował do Portugalii, Hiszpanii, Belgii i Holandii. Publikował różne prace potępiające rosyjski ucisk Polaków i odmawiające carom historycznego prawa do panowania nad tymi terytoriami (np. w "Wizji imperium polskiego").
Kiedy w Austrii wybuchła rewolucja 1848 r., pojawił się najpierw we Lwowie w marcu 1848 r., a 10 października 1848 r. w Wiedniu, gdzie przejął organizację środków obrony po stronie rewolucjonistów i rozwinął niezwykłą aktywność, osobiście uczestnicząc w kilku bitwach i kierując wiedeńską rewolucją październikową 1848 roku. W dniu kapitulacji uciekł na Węgry, gdzie otrzymał naczelne dowództwo w Siedmiogrodzie od węgierskiego rządu rewolucyjnego pod wodzą Kossutha.
W grudniu 1848 r. Bem szybko zorganizował 10-tysięczną armię Honwedów złożoną z Szeklerów i z wielką wprawą poprowadził małą wojnę w Siedmiogrodzie. Podjął ofensywę przeciwko FML Puchnerowi, którego częściowe siły pod dowództwem generała majora Wardenera początkowo pokonał pod Dees 19 grudnia 1848 r. i ścigał do Bistritz. Zdobywając Kluż-Napokę bez walki 25 grudnia 1848 r., Bem podzielił siły austriackie w Siedmiogrodzie i był w stanie zrekompensować ich przewagę liczebną, po czym Puchner wezwał na pomoc Rosjan pod dowództwem generała Lüdersa na Wołoszczyźnie pod koniec stycznia.
Pomimo kolejnych porażek w bitwach pod Sybinem (21 stycznia 1849 r.), pod Vizakną (4 lutego) i pod Szászsáros (4 lutego, gdzie stracił środkowy palec prawej ręki), Bem był w stanie odwrócić losy wojny dzięki swoim umiejętnościom taktycznym. Po bitwie pod Piskami (9 lutego) i zwycięstwie pod Mediasch (2 i 3 marca), wojska Bema były w stanie odbić Sybin (11 marca) i, po zjednoczeniu z Szeklerami, Kronsztad (19 marca) i zabezpieczyć całą Transylwanię.
Austriacy pod wodzą Puchnera i Rosjanie zostali zepchnięci na Wołoszczyznę do końca marca. Następnie wyparł siły cesarskie z Banatu i zwiększył liczebność swojej armii do 43 000 ludzi, ale potem musiał się wycofać przed austriacko-rosyjską przewagą. Po daremnych próbach wciągnięcia wroga do regionu Mołdawii, został pokonany przez rosyjski 5 Korpus Piechoty pod dowództwem generała von Lüdersa w bitwie pod Segesvárem (Sighișoara) 31 lipca 1849 roku. Odwołany na Węgry przez Kossutha, wziął udział w bitwie pod Temeszwarem (9 sierpnia), gdzie przyczynił się do klęski Węgrów, postępując zbyt szybko.
Po bezskutecznych próbach ponownej obrony Transylwanii uciekł do Turcji, gdzie przeszedł na islam i przyjął imię Amurat Pasza. Wraz z nim nawróciło się 72 oficerów i generałów oraz 6 000 węgierskich i polskich żołnierzy. Próbował wykorzystać stanowisko, które otrzymał w armii tureckiej, aby ją zreorganizować, ale w 1850 r., w odpowiedzi na sprzeciw Austrii i Rosji, otrzymał rozkaz pozostania w Aleppo, gdzie w październiku poprowadził wojska tureckie do stłumienia krwawego pogromu ludności arabskiej przeciwko chrześcijanom. Jego zdruzgotane wysiłkiem i ranami ciało opanowała uporczywa gorączka, której uległ 10 grudnia 1850 r., odmawiając wszelkiej pomocy medycznej.
Od 30 czerwca 1929 r. prochy generała Józefa Bema spoczywają w sarkofagu w Mauzoleum Generała Józefa Bema w Tarnowie.
Kawaler Virtuti Militari
1813 Kawaler Legii Honorowej
W 1880 r. wzniesiono mu pomnik w Marosvásárhely.
11 maja 1985 r. wzniesiono mu pomnik w jego rodzinnym mieście.
Constantin von Wurzbach: Bem, Joseph. W: Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich. 01. Theil. Universitäts-Buchdruckerei L. C. Zamarski (dawniej J. P. Sollinger), Wiedeń 1856, s. 254-256 (wersja zdigitalizowana).
Bem Josef. W: Austriacki Słownik Biograficzny 1815-1950 (ÖBL). Tom 1, Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Wiedeń 1957, s. 67.
Jadwiga Chudzikowska: Generał Bem. PIW, Warszawa 1990, ISBN 83-06-01982-2.
Jan Galicz: Generał Józef Bem. Jego życie i czyny. Cieszyn 1927.
Eligiusz Kozłowski: Józef Bem. 1794-1850. Warszawa 1989, ISBN 83-117667-1.
István Kovács: Józef Bem. Bohater wiecznych nadziei, Warszawa 2002.
Tomasz Szubert: Generał Bem w Wiedniu. Bohater czy awanturnik, [w] Kwartalnik Historyczny 115, 2008, 2, 99-132.
Tomasz Szubert: Generał Bem w Wiedniu. Bohater czy przygoda?, [w] Wiener Geschichtsblätter 63, 2008, 2, 33-59.
Johann Czetz: Kampania Bema w Siedmiogrodzie w latach 1848 i 1849, Hamburg: Hoffmann und Campe 1850.