Evangelista Torricelli (* 15 października 1608 w Faenza; † 25 października 1647 we Florencji) był włoskim fizykiem i matematykiem. W 1640 r. przeniósł prawa grawitacji Galileusza na wypływające ciecze ("prawo wypływu Torricellego"), został następcą Galileusza Galileusza jako nadworny matematyk we Florencji w 1642 r. i wniósł znaczący wkład w rozwój rachunku nieskończoności. W 1644 r. Torricelli opracował barometr rtęciowy, w którego górnej części stworzył sztuczną próżnię ("Torricellian void"). Eksperyment Torricellego ożywił zaciekłą debatę w XVII-wiecznej Europie na temat horror vacui i stał się standardowym problemem filozofii naturalnej w tamtym czasie. W następnych dziesięcioleciach plenipotenci i wakuiniści spierali się o właściwości i naturę przestrzeni Torricellego.
Torricelli pochodził z biednej rodziny, studiował matematykę i filozofię od 1624 r. (prawdopodobnie w swoim rodzinnym mieście), a później matematykę, astronomię i mechanikę pod kierunkiem Benedetta Castellego - czasami jako jego sekretarz - w Rzymie. Wydaje się, że jego praca jako sekretarza (1626-1632) była rekompensatą za naukę otrzymywaną od Castellego.
W Rzymie zapoznał się z Dialogo, opublikowanym w 1632 r., i innymi pismami Galileusza, które wywarły na nim wrażenie i wywarły na niego wpływ. Z listu Torricellego do Galileusza wiemy, że uważał on ideę kopernikańską za słuszną, jednak w obliczu procesu wytoczonego Galileuszowi odłożył astronomię na dalszy plan i poświęcił się problemom fizycznym i matematycznym. Od 1632 r. pracował jako sekretarz Giovanniego Ciampoliego, przyjaciela Galileusza.
Późną jesienią 1641 roku - trzy miesiące przed śmiercią Galileusza - udał się do Arcetri w pobliżu Florencji na polecenie Castellego i został asystentem Galileusza, a ostatecznie jego następcą jako nadworny matematyk Wielkiego Księcia Toskanii i profesor matematyki w Akademii Florenckiej. Aż do śmierci mieszkał jako nadworny matematyk w pałacu książęcym we Florencji. Od 1644 r. pracował również jako nauczyciel fortyfikacji. Był nie tylko zręcznym eksperymentatorem, ale także doskonałym szlifierzem soczewek, co przyniosło mu znaczne dodatkowe dochody we Florencji. W 1642 r. został członkiem florenckiej Accademia della Crusca i zmarł w wieku 39 lat w wyniku infekcji (prawdopodobnie duru brzusznego).
Torricelli był jednym z najważniejszych fizyków i matematyków okresu baroku, na którego nauki wywarł znaczący wpływ wraz ze swoimi współczesnymi Galileo Galilei, René Descartes, Bonaventura Cavalieri, Pierre de Fermat i Blaise Pascal.
W 1644 r. opublikował swoją przełomową pracę na temat praw spadania i rzucania (De motu gravium naturaliter descendentium).
W pierwszej części De motu Torricelli ustanowił fundamentalną zasadę statyki, znaną również jako zasada Torricellego, która miała znaczący wpływ na rozwój mechaniki klasycznej. Zgodnie z tą zasadą, połączony układ ciał sztywnych jest w równowadze, jeśli jego wspólny środek ciężkości nie opada.
Była to również druga część trzytomowego dzieła Opera geometrica, w którym jego badania nad hydrodynamiką znalazły wyraz i szybko wzbudziły żywe zainteresowanie w całej Europie.
Szczególną uwagę zwrócono na to, co później stało się znane jako "twierdzenie Torricellego", które stwierdza, że gdy ciecz o niskiej lepkości wypływa z naczynia, natężenie przepływu jest proporcjonalne do pierwiastka kwadratowego z wysokości cieczy. Nie zależy zatem od gęstości cieczy; dlatego na przykład woda i rtęć wypływają z tą samą prędkością przy tym samym poziomie napełnienia.
Oprócz tych fundamentalnych obserwacji dotyczących dynamiki płynów, Torricelli przeprowadził również decydujące wstępne prace nad rachunkiem nieskończoności. Cavalieri, również uczeń Castellego, rozwinął idee Keplera dotyczące rachunku nieskończoności. Po raz pierwszy udało mu się wyznaczyć przeciwdziedzinę funkcji o wykładniku ujemnym. Korzystając z metody niepodzielnej, Torricelli odkrył istnienie nieskończenie rozciągniętych ciał o skończonej objętości podczas analizy hiperbolicznych ciał obrotowych. Korzystając z tej metody, znalazł bardzo eleganckie dowody dla problemów geometrycznych - na przykład, że objętość obracającej się hiperboli jest skończona (chociaż jej powierzchnia jest nieskończona, patrz róg Gabriela). W swojej pracy De motu gravium... z powodzeniem zbadał paraboliczny ruch pocisków przy użyciu tej metody.
Torricelli opracował metodę, dzięki której kierunek stycznej krzywej mógł zostać określony jako kierunek chwilowej prędkości punktu poruszającego się wzdłuż krzywej. Metoda ta została później rozwinięta w metodę fluksji przez Isaaca Barrowa i Isaaca Newtona, którzy ulepszyli teleskop Galileusza i opracowali prosty, ale już potężny mikroskop.
Był także pierwszym, któremu udało się utrzymać próżnię przez dłuższy czas. Jego najważniejsze odkrycie dotyczyło zasady działania barometru rtęciowego: twierdził, że ciecz nie jest ciągnięta w górę przez próżnię, ale jest wypychana w górę przez ciężar słupa powietrza. Hipoteza ta była bardzo kontrowersyjna. René Descartes napisał, że próżnię można znaleźć tylko w głowie Torricellego. Zostało to jednak poparte w 1647 roku przez eksperyment Blaise'a Pascala Pustka w Pustce. Próżnia nad słupem rtęci w barometrze jest często określana jako pustka Torricellego w starszej literaturze. Torricelli poprawnie wyjaśnił również powstawanie wiatru w wyniku różnic temperatury i ciśnienia w atmosferze.
Fizyczna jednostka miary ciśnienia, która jest obecnie używana tylko w medycynie, została nazwana na cześć Torricellego: torr (1 torr = 1 mmHg = 1 mm słupa rtęci).
Doskonały punkt trójkątny, punkt Fermata-Torricellego, trąbka Torricellego, asteroida (7437) Torricelli i krater księżycowy Torricelli również noszą jego imię.
Jego imieniem nazwano również rodzaj Torricellia DC. i rodzinę Torricelliaceae roślin kwitnących z rzędu Apiales.
W 1646 r. Torricelli otrzymał list od Gillesa Personne de Roberval, w którym ten ostatni twierdził, że nauczał metody niepodzielnej dziesięć lat wcześniej i zademonstrował ją na przykładzie krzywych, w szczególności spirali. Tego sporu o pierwszeństwo nie udało się później wyjaśnić.