Mikołaj Chopin (* 15 kwietnia 1771 w Marainville-sur-Madon, Lotaryngia; † 3 maja 1844 w Warszawie) był nauczycielem języka francuskiego i polskiego w Polsce. Jest ojcem Fryderyka Chopina.
Rodzicami Mikołaja Chopina byli kołodziej François Chopin (1737-1814) i jego żona Marguerite z domu Deflin. Mikołaj był zatrudniony w winnicy. W czasie, gdy jego ojciec był burmistrzem (syndykiem) Marainville, poznał kilku Polaków. Wśród nich był zarządca posiadłości Adam Weydlich.
Gdy zmarł Michał Jan Pac (właściciel Marainville od 1780 r.), Mikołaj Chopin wyemigrował do Polski wraz z Weydlichami pod koniec 1787 r. (przed Sejmem Czteroletnim). Zatrudnił się jako pracownik biurowy i robotnik. Ostatecznie przyjął polskie obywatelstwo i walczył po stronie polskiej w wojnie polsko-rosyjskiej i powstaniu kościuszkowskim. Po upadku Królestwa Polskiego w wyniku trzeciego rozbioru w 1795 r. zarabiał na życie jako korepetytor języka francuskiego dla polskiej szlachty. W rodzinie Łączyńskich (1795-1802) uczył młodą, jeszcze niezamężną Marię Walewską. W latach 1802-1810 jego pracodawczynią była Ludwika Fenger-Skarbkowa (1765-1827). Jej ojcem był Jakob Fenger, zamożny obywatel z Thornu. Była matką Anny Skarbkówny (1793-1873) i Fryderyka Skarbka. Hrabia Skarbek został ojcem chrzestnym Fryderyka Chopina. Jego syn Józef (ok. 1818-1900) ożenił się później z narzeczoną Chopina Marią Wodzińską.
To właśnie w tym środowisku Mikołaj Chopin poznał Justynę Krzyżanowską, krewną Ludwiki ze zubożałej szlachty. Kiedy poślubił ją 28 czerwca 1806 r., jej rodzina przyjęła ten związek z radością. Z małżeństwa urodziło się czworo dzieci:
Ludwika Chopin-Jędrzejewicz (1807-1855)
Fryderyk (1810-1849)
Izabelę Chopin-Barcińską (1811-1881)
Emilia (1812-1827)Ludwika Skarbek przyjaźniła się z Samuelem Linde, rektorem Liceum Warszawskiego. Szkoła została założona w 1804 r. w południowych Prusach jako Królewsko-Pruskie Liceum w Warszawie w Pałacu Saskim, a w 1807 r. stała się częścią Księstwa Warszawskiego.
Ludwika pomogła Mikołajowi Chopinowi w uzyskaniu posady nauczyciela języka francuskiego w Liceum Warszawskim za pośrednictwem Samuela Lindego. Od 1810 r., początkowo jako współpracownik, a od 1814 r. jako profesor gimnazjum, pozostał tam aż do zamknięcia szkoły w 1833 r. Kilka miesięcy po narodzinach Fryderyka Chopinowie przeprowadzili się do Warszawy. W budynku szkoły zamieszkało kilku lokatorów, w tym Julian Fontana, który zaprzyjaźnił się z dorastającym Fryderykiem. Pracował dla niego jako kopista, aranżer, sekretarz i impresario aż do emigracji do Ameryki (1841). Podobnie jak Uniwersytet Warszawski, Liceum zostało zamknięte przez cara Mikołaja I po powstaniu listopadowym. W Kongresówce Mikołaj Chopin został nauczycielem w Katolickim Seminarium Duchownym w 1815 roku. Przeszedł stamtąd na emeryturę w 1837 roku.
Od 1812 r. był również profesorem języka francuskiego w Szkole Elementarnej Artylerii i Inżynierów. W Szkole Aplikacyjnej Wojskowej wykładał od 1820 r. aż do jej zamknięcia po powstaniu listopadowym. Po reorganizacji szkolnictwa, w 1833 r. miał zostać zatrudniony w planowanym Instytucie Pedagogicznym. Mając obniżoną o połowę pensję w Liceum, egzaminował przyszłych nauczycieli i pracował nad nauczaniem języka francuskiego w szkołach państwowych. Gdy plany instytutu spełzły na niczym, Mikołaj Chopin przeszedł na emeryturę w 1837 roku. W tym samym roku krótko wykładał w Akademii Duchownej dla Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce. W państwowej komisji egzaminacyjnej działał do 1841 roku.
Podobnie jak jego najmłodsza córka przed nim i syn po nim, zmarł na gruźlicę w wieku 73 lat. Jego żona przeżyła go o 17 lat. Spoczywa z nią we wspólnym grobie na Powązkach.