Martin Jim Aitken (ur. 10 marca 1922 w Stamford, zm. 22 czerwca 2017 w Okurolls) - brytyjski fizyk znany z prac archeometrycznych.
Aitken był oficerem radarowym w Royal Air Force od 1942 do 1946 roku, a następnie studiował fizykę na Uniwersytecie w Oksfordzie z dyplomem magisterskim w 1948 roku (pierwotnie w Clarendon Laboratory zajmował się fizyką jądrową) i doktoratem (D. Phil). 1954. W 1957 został zastępcą dyrektora laboratorium badawczego ds. Archaeology and History of Art w Oksfordzie, założonego w 1955 roku, którego pierwszym dyrektorem był Edward Thomas Hall (Teddy Hall). Aitken był profesorem archeometrii w Oksfordzie od 1985 roku. W 1991 roku wycofał się z aktywnej pracy laboratoryjnej, ale pozostał nadal aktywny pod względem naukowym.
W 1958 roku był autorem założycielem czasopisma Archaeometry.W latach pięćdziesiątych był pionierem w zakresie lokalizacji obiektów archeologicznych z magnetometrami.
Jest on uważany (na początku lat sześćdziesiątych) za jeden z wynalazców datowania termoluminescencyjnego (TL), który jest często stosowany w archeologii. Po pierwsze, metoda stosowana do datowania ceramiki w czasie ponownego podgrzewania była miarą czasu spalania. Jednakże inne materiały archeologiczne (takie jak kamienie czy Flint) zostały wypalone w latach siedemdziesiątych, co wymagało nowych technik. Pod koniec lat siedemdziesiątych zdano sobie sprawę, że także osady wykończone światłem słonecznym mogły być datowane według tej samej zasady (Wintle, David Huntley z Uniwersytetu Simona Frazera w 1979 roku, a wcześniej w Rosji). Ta wiedza została rozwinięta jako proces OSL (Optically Stymulated Luminescence) Datowanie przez Huntleya i inne w połowie lat osiemdziesiątych. Datowanie OSL było również stosowane i rozwijane w laboratorium Aitkena w Oxfordzie.
W 1983 został Fellowem Towarzystwa Królewskiego. W 1992 roku otrzymał nagrodę American Institute of Physics, pomerance Science Medal des Archaeological Institute of America.
Istnieje nagroda nazwana Martinem Aitkenem (Martin Aitken Prize for best oralny presentation), która została ostatnio przyznana na najlepszy wykład podczas międzynarodowej sesji luminescencyjnej w Kapsztadzie w Afryce Południowej w 2017 roku.
Physics and Archaeology. Interscience, New York 1961. Auflage. Clarendon Press, Oxford 1974, ISBN 0-19-851922-2.
Termoluminescence dating. Academic Press, London i in. ISBN 0-12-046380-6.
Luminescence randka. A guide for non specialists. In: Archaeometry. Vol. 31, Nr. 2, 1989, ISSN 0365-6004, S. 1477.1559, doi:10.1111/j.1475-4754.1989.tb01010.x.
Science-based dating in Archaeology. Longman, New York NY / London 1990, ISBN 0-582-49309-9.
jako wydawca R. E. Taylor: Chronometric dating in archaeology (= Advances in archaeological and museum Science. Vol. 2). Plenum Press, New York NY i in. ISBN 0-306-45715-6.
An introduction to optical dating. The dating of Quaternary sediments by the use of photon stimulated luminescence. Oxford University Press, Oxford i in. ISBN 0-19-854092-2.