Wikibiopedia

 

Gertruda Bablińska

Gertruda Bablińska (* 1902 w pruskim Stargardzie; † 1995 w Izraelu) była polską nianią, która uratowała życie osieroconemu żydowskiemu chłopcu Michałowi Stołowickiemu. W 1963 r. Gertruda Bablińska została uhonorowana tytułem Sprawiedliwej wśród Narodów Świata.

Życie

Gertruda Bablińska była najstarszym z ośmiorga dzieci w katolickiej rodzinie; jej ojciec pracował na poczcie. W wieku dziewiętnastu lat wyjechała do Warszawy i pracowała jako niania u żydowskiej rodziny, której ocaleni członkowie wyemigrowali po wojnie do Palestyny i zaproponowali jej dołączenie do nich. Początkowo zdecydowała się pozostać w Polsce i przybyła do Izraela w 1948 roku.

Warszawa

Nadal pracowała jako niania w Warszawie, teraz dla rodziny Jakuba Stołowickiego. Był on jedynym synem Mosze Stołowickiego, który dorobił się sporego majątku na handlu stalą, którą dostarczał rosyjskim kolejom.

Pierworodną córką Jakuba Stołowickiego i jego żony Lidii opiekowała się Gertruda Bablińska. Dziewczynka zmarła młodo i odtąd Gertruda Bablińska opiekowała się Lidią Stołowicką, która cierpiała z powodu śmierci dziecka i zachorowała. W 1936 r. urodził się ich syn Michał Stołowicki, którego wychowaniem zajęła się Gertruda Bablińska. Kiedy w 1939 r. rozpoczęła się II wojna światowa wraz z inwazją na Polskę, Jakub Stołowicki przebywał w Paryżu z powodów biznesowych. Nie mógł wrócić do Polski i został zamordowany w obozie koncentracyjnym Auschwitz.

Wilno

Lidia Stołowicka i Gertruda Bablińska miały nadzieję znaleźć schronienie u Michała w Wilnie i wyruszyły z Emilem, szoferem rodziny. Po drodze Emil okradł je i wyrzucił z samochodu. Ostatecznie do celu dotarli bryczką zaprzężoną w konie. W Wilnie Gertruda Bablińska, która mówiła po niemiecku, dbała o najbardziej podstawowe potrzeby życiowe, zapewniając tłumaczenia. Lidia Stołowicka cierpiała na depresję i w 1941 r. przeszła udar mózgu. Dała Gertrudzie Bablińskiej obrączkę, poprosiła, by wychowała jej syna na Żyda i zabrała go do Palestyny, gdzie miała dalekich krewnych. Lidia Stołowicka zmarła w kwietniu 1941 r. i została pochowana na cmentarzu żydowskim w Wilnie. Gertruda Bablińska wychowywała Michała Stołowickiego jak własnego syna. Pytał ją, czy powinien nazywać ją matką. Nie chciała jednak, by stracił pamięć o biologicznej matce. Po zajęciu Wilna przez wojska niemieckie, które we wrześniu 1941 r. utworzyły wileńskie getto, Gertruda Bablińska zdecydowała się pozostać w swoim małym mieszkaniu z Michałem Stołowickim. Zdobyła fałszywe papiery i metrykę chrztu dla dziecka i zarejestrowała je jako swojego siostrzeńca. Wykorzystała też swoją znajomość niemieckiego, by pomóc innym uchodźcom.

W 1944 r. wysoką blondynkę Gertrudę Bablińską i siedmioletniego wówczas Michała Stołowickiego zatrzymali na ulicy niemieccy żołnierze. Dwóch z nich chwyciło chłopca i chciało ściągnąć mu spodnie, aby sprawdzić, czy jest obrzezany. Gertruda Bablińska powiedziała po niemiecku: "Co wy robicie? Mój syn nie jest Żydem!". Oficer SS Karl Rink interweniował i powiedział: "Zostaw go w spokoju, on nie jest Żydem". Gertruda Bablińska i Michał Stołowicki dowiedzieli się później, że Rink był żonaty z Żydówką, która została zamordowana, a jego córka Helga-Elisheva została przemycona do Palestyny i że pomagał także innym Żydom.

Powrót do Polski

Po zakończeniu II wojny światowej Gertruda Bablińska wróciła do Polski z Michałem Stołowickim. Zamieszkali z rodziną Bablińskiej w Starogardzie. Aby spełnić życzenie Lidii Stołowickiej, chciała ona zabrać Michała do Palestyny, ale rodzina próbowała ją powstrzymać. Dołączyli do żydowskich uchodźców i tymczasowo zamieszkali w obozie dla przesiedleńców. Członkowie Hagany zapewnili Bablińską, że zabiorą dziecko do Palestyny i zaopiekują się nim. Mimo to nalegała na pozostanie z nim.

Izrael

Gertruda Bablińska i Michał Stołowicki weszli na pokład statku Exodus we Francji w 1947 r. Bablińska była jedynym pasażerem nieżydowskiego pochodzenia. Po przechwyceniu statku przez brytyjską blokadę morską u wybrzeży Palestyny, Bablińska i Stołowicki zostali odesłani do Niemiec w ramach operacji Oasis i ponownie umieszczeni w obozie dla przesiedleńców.

Ostatecznie dotarli do Izraela w 1948 roku. Zamieszkali w Jaffie, gdzie Bablińska pracowała jako sprzątaczka i zajmowała się wychowaniem i edukacją Michała Stołowickiego. Później przeniósł się do Nowego Jorku, zapisał swoje nazwisko w USA jako Michael Stolowitzky, ożenił się dwukrotnie i miał syna. Gertruda Bablińska pozostała w Izraelu. 4 czerwca 1963 r. została uhonorowana tytułem Sprawiedliwej wśród Narodów Świata. Michael Stolowitzky latał do Izraela co miesiąc, gdy tylko mógł ją odwiedzić. Ostatnie lata życia spędziła w Naharija w Beit Luckner, domu dla Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Michael Stolowitzky był przy niej, gdy zmarła w 1995 roku. Z powodu pomyłki Gertruda Bablińska została pochowana zarówno jako Żydówka, jak i katoliczka.

Następstwa

Barbra Streisand wyprodukowała o niej film telewizyjny Rescuers - The Story of Heroes (1997, także Rescuers: Stories of Courage: Two Women) w reżyserii Petera Bogdanovicha, w którym Elizabeth Perkins zagrała rolę Gertrudy Bablińskiej.

W 2007 roku Ram Oren napisał książkę Für dich habe ich es gewagt o życiu Gertrudy Bablińskiej i jej przybranego syna Michała Stołowickiego.

Literatura

Ram Oren: Dla ciebie się odważyłem. Dziecko, obietnica i dramatyczny ratunek, tłumaczenie: Evelyn Reuter, Brunnen Verlag, Gießen 2010, ISBN 978-3-7655-1767-9.

Zobacz również

Copyright © Wikibiopedia | Polityka prywatności